Program
Temat 1 – Zasady prowadzenia gospodarki budżetowej gmin, powiatów, województw oraz samorządowych jednostek i zakładów budżetowych. Klasyfikacja budżetowa, dyscyplina finansów publicznych (2 dni).
- Podstawy prawne systemu finansów publicznych, rachunkowości oraz sprawozdawczości budżetowej i finansowej obowiązujące w Polsce – wykaz obowiązujących aktów prawnych oraz krajowych standardów i stanowisk Komitetu Standardów Rachunkowości.
- Normatywne pojęcie finansów publicznych i zakres podmiotowy stosowania ustawy
o finansach publicznych – zasady jawność i przejrzystości finansów publicznych.
- Środki publiczne i ich przeznaczenie oraz konwencje pomiarowe i zasady budżetowe obowiązujące w finansach publicznych.
-
- Słownik definicji, w tym:
- dotacje,
- subwencje,
- płatności
- Zasady budżetowe:
- zasada „brutto”,
- zasada „netto”,
- zasada „kasowa”,
- zasada „memoriału”,
- Bank Gospodarstwa Krajowego i jego rola w systemie finansów publicznych:
- Fundusz Przeciwdziałania COVID-19,
- Fundusz Pomocy Ukrainie
- inne fundusze i „podfundusze” zarządzane przez BGK (np. RFIL, RFRD, Laboratoria Przyszłości, RFPŁPIS, itp.).
4. Jednostki sektora finansów publicznych – formy i powiązanie organizacyjno–prawne jednostek sektora finansów publicznych oraz zasady ich funkcjonowania.
5. Jednostki samorządu terytorialnego jako jednostki sektora finansów publicznych – podmiotowość i samodzielność wspólnoty samorządowej gminy, powiatu oraz województwa.
6. Zakres działania gminy, powiatu i województwa:
- zadania własne jednostek samorządu terytorialnego,
- zadania zlecone jednostek samorządu terytorialnego,
- formy prowadzenia gospodarki komunalnej,
- zasady prowadzenia działalności gospodarczej, w tym w formie komunalnych spółek prawa handlowego.
7. Samorządowe Instytucje Kultury i zasady ich funkcjonowania.
8. Pojęcie mienia komunalnego.
- Sposoby nabycia i dysponowania mieniem komunalnym.
- Mienie komunalne, a mienie Skarbu Państwa.
9. Władze jednostek samorządu terytorialnego, a zadania skarbnika i głównego księgowego.
-
- Kontrola zarządcza, a kontrola wstępna.
- Rola i znaczenie kontrasygnaty skarbnika.
10. Samorządowe Centra Usług Wspólnych – zasady ich tworzenia i funkcjonowania w gminach, powiatach oraz województwach.
11. Uchwała budżetowa i jej załączniki jako podstawa samodzielnej gospodarki budżetowej jednostki samorządu terytorialnego w danym roku.
- Budżet gminy.
- Budżet powiatu.
- Budżet województwa oraz
- Specyfika budżetu miasta na prawach powiatu.
- Specyfika budżetu związku jednostek samorządu terytorialnego.
- Specyfika budżetu związku metropolitalnego.
12. Wieloletnia prognoza finansowa jednostki samorządu terytorialnego i jej związek z uchwałą budżetową na dany rok.
13. Źródła dochodów jednostek samorządu terytorialnego.
- Katalog dochodów.
- Dochody bieżące, a dochody majątkowe.
- Subwencje i dotacje z budżetu państwa.
- Płatności z budżetu środków europejskich.
- Otrzymane środki z BGK niebędące ani subwencją, ani dotacją, ani płatnością.
14. Dochody cywilnoprawne a dochody dotyczące niepodatkowych należności publicznoprawnych – szczególna rola art. 60-67 ustawy o finansach publicznych i obowiązki poboru dochodów na podstawie decyzji administracyjnej.
15. Zasady przekazywania pobranych dochodów budżetowych związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostce samorządu terytorialnego – wieloletni problem dotyczący rozliczania zadań zleconych.
16. Szczegółowość wydatków budżetu jednostek samorządu terytorialnego – wydatki bieżące, a wydatki majątkowe.
17. Zasady udzielania i rozliczania dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
18. Zakres kompetencji do dokonywania zmian w budżecie oraz wykonywanie budżetu gminy, powiatu oraz województwa – szczególne zasady wykonywania budżetu jednostki samorządu terytorialnego wynikające z odrębnych ustaw.
19. Szczególna rola planu finansowego:
- urzędu gminy i miasta,
- starostwa powiatowego,
- urzędu marszałkowskiego,
- jednostek budżetowych oświaty dysponujących rachunkiem dochodów własnych,
- jednostek realizujących zadania zlecone,
- samorządowych zakładów budżetowych.
20. Problemy związane z funkcjonowaniem administracji zespolonej w powiecie dotyczących urzędów pracy, nadzoru budowlanego i KPPSP.
21. Klasyfikacja budżetowa i jej zastosowanie w planowaniu i wykonywaniu budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
22. Nowe działy, rozdziały, paragrafy dochodów i wydatków oraz inne zmiany w klasyfikacji budżetowej oraz ich zastosowanie w roku 2024.
23. System Monitorowania Usług Publicznych (SMUP).
- Rozdziały podmiotowe oraz rozdziały usługowe i ich nowy opis.
- Nieprawidłowości wynikające z innych przepisów dotyczących wykazywania wynagrodzeń w rozdziałach innych jednostek budżetowych
- Dlaczego i kiedy SMUP zostanie zlikwidowany w związku z zaplanowaną w KPO reformą systemu budżetowego?
24. Dyscyplina finansów publicznych – zakres odpowiedzialności organów, kierowników, pracowników i innych osób za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Temat 2 – Zasady rachunkowości budżetowej gmin, powiatów, województw oraz samorządowych jednostek i zakładów budżetowych (3 dni).
1.Ustawa o rachunkowości i jej zastosowanie w gminach, powiatach, województwach – słownik podstawowych kategorii ekonomicznych obowiązujących w finansach publicznych i w rachunkowości w Polsce.
2. Majątek i źródła jego pochodzenia oraz ich ujęcie w bilansie samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego.
- Mienie komunalne i źródła jego pochodzenia w bilansie.
- Równanie bilansowe.
- Zdarzenia i operacje gospodarcze oraz ich wpływ na składniki bilansu.
- Konto księgowe.
- Zasady funkcjonowania kont dla składników aktywów i pasywów.
- Dzielenie i łączenie kont księgowych.
- Konta bilansowe.
- Konta wynikowe.
- Konta pozabilansowe i inne konta.
3. Podmiot rachunkowości i specyfika rachunkowości budżetowej gmin, powiatów oraz województw.
- Zasady podziału ksiąg rachunkowych na:
- księgi organu budżetowego (finansowego),
- księgi organu podatkowego,
- księgi samorządowej jednostki budżetowej (w tym jednostki dysponującej rachunkiem dochodów własnych oświaty) oraz samorządowego zakładu budżetowego.
4. Polityka rachunkowości gminy, powiatu oraz województwa – zasady grupowania operacji gospodarczych istotnych dla specyfiki danej jednostki samorządu terytorialnego, a polityka rachunkowości samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych.
5. Nadrzędne i szczególne zasady rachunkowości budżetowej gmin, powiatów oraz województw.
- Zakres zastosowania art. 80 ustęp 1 ustawy o rachunkowości w jednostkach samorządu terytorialnego i uchylonej litery „c” w art. 2 ustęp 1 pkt 4 ustawy
o rachunkowości.
- Specyfika systemu rachunkowości SIK.
6. Charakterystyka planu kont dla budżetu (organu finansowego) gminy, powiatu oraz województwa – zasady funkcjonowania kont dla budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
7. Charakterystyka planu kont dla podatków (organu podatkowego) gminy i miasta.
- Zasady funkcjonowania kont dla księgowości podatkowej.
- Powiązanie ksiąg organu podatkowego gminy i miasta z księgami urzędu gminy i miasta.
8. Charakterystyka planu kont dla samorządowych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych wykonujących budżet.
- Zasady funkcjonowania kont dla samorządowych jednostek budżetowych.
- Zasady funkcjonowania kont dla samorządowych jednostek budżetowych dysponujących rachunkiem dochodów własnych oświaty.
- Zasady funkcjonowania kont dla samorządowych zakładów budżetowych.
- Typowe nieprawidłowości dotyczące środków Funduszu Pracy i FGŚP.
9. Charakterystyka planu kont dla połączonych ksiąg i wspólnego rachunku bankowego budżetu (organu finansowego) gminy, powiatu oraz województwa z księgami i rachunkiem bankowym urzędu (urzędu gminy i miasta, starostwa powiatowego, urzędu marszałkowskiego).
10. Zasady wyceny aktywów i pasywów obowiązujące w rachunkowości budżetowej gmin, powiatów oraz województw.
11. Ewidencja księgowa dochodów i wydatków budżetowych, należności i zobowiązań budżetowych oraz przychodów i kosztów w samorządowej jednostce budżetowej wykonującej budżet gminy, powiatu oraz województwa.
12. Ewidencja księgowa dochodów i wydatków rachunku dochodów własnych oświaty (WRD), należności i zobowiązań rachunku dochodów własnych oświaty oraz przychodów i kosztów w samorządowej jednostce budżetowej oświaty wykonującej budżet gminy, powiatu oraz województwa i wyodrębniony plan finansowy rachunku dochodów własnych oświaty.
13. Ewidencja księgowa dochodów i wydatków budżetowych, należności i zobowiązań oraz przychodów i kosztów w samorządowej jednostce budżetowej wykonującej zadania zlecone gminy, powiatu oraz województwa.
14. Ewidencja księgowa rezerw i rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów w samorządowej jednostce budżetowej wykonującej budżet gminy, powiatu oraz województwa.
15. Ewidencja księgowa zaangażowania budżetu w samorządowej jednostce budżetowej wykonującej budżet gminy, powiatu oraz województwa.
16. Powiązanie oraz rozliczenie dochodów i wydatków realizowanych przez samorządowe jednostki budżetowe z budżetem (organem finansowym) w zakresie zadań własnych i zleconych.
17. Ewidencja księgowa dochodów i wydatków budżetowych, należności i zobowiązań budżetu w zakresie zadań własnych i zleconych realizowanych przez samorządowe jednostki budżetowe w księgowości budżetu (organu finansowego) gminy, powiatu oraz województwa.
18. Ewidencja księgowa wyniku wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w księgowości budżetu (organu finansowego) gminy, powiatu oraz województwa.
19. Ewidencja księgowa przychodów i kosztów oraz rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów w urzędzie gminy i miasta, starostwie powiatowym oraz w Urzędzie Marszałkowskim w zakresie dochodów ujętych w księgach budżetu (organu finansowego) dotyczących:
- dotacji,
- płatności,
- subwencji,
- środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19,
- środków Funduszu Poręczeń Unijnych,
- wydatków nie ujętych w planach innych samorządowych jednostek budżetowych w zakresie zadań własnych i zleconych.
20. Ewidencja księgowa dochodów i wydatków, należności i zobowiązań, przychodów i kosztów oraz rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów w samorządowym zakładzie budżetowym.
21. Ewidencja księgowa aktywów obrotowych:
- darowizny,
- zakupy,
- zużycie materiałów i towarów,
- zakres zastosowania klasyfikacji budżetowej do finansowania rzeczowych aktywów obrotowych.
22. Ewidencja księgowa aktywów trwałych.
- Wartości niematerialne i prawne.
- Środki trwałe w budowie (inwestycje).
- Środki trwałe.
- Zasady tworzenia obiektów inwentarzowych.
- Klasyfikowanie środków trwałych.
- Darowizny
- Nabycie i wytworzenie.
- Remont, modernizacja i ulepszenie.
- Likwidacja
- Zasady dokonywania odpisów umorzeniowych.
- Zwiększenie do 10 tys. wartości jednorazowo amortyzowanych środków trwałych.
- Zakres zastosowania klasyfikacji budżetowej do finansowania inwestycji i środków trwałych.
- Definicja nakładów brutto na środki trwałe w ESA 2010.
23. Centralizacja rozliczeń w VAT jednostek samorządu terytorialnego – ewidencja księgowa dochodów i wydatków, należności i zobowiązań, przychodów i kosztów oraz rozliczeń międzyokresowych przychodów i kosztów z podatkiem VAT w samorządowej jednostce budżetowej i w samorządowym zakładzie budżetowym objętym centralizacją rozliczeń w VAT, w tym w zakresie mechanizmu podzielonej płatności i białej listy VAT.
24. Ewidencja księgowa wyniku finansowego samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego i jego ustalenie za dany rok wpływ podatku VAT na wynik finansowy za dany rok.
25. Wynik finansowy samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego, a wynik wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego i ich wzajemne powiązanie – wpływ podatku VAT na wynik wykonania budżetu gminy, powiatu oraz województwa za dany rok.
26. Schematy księgowań i przykłady z praktyki.
Temat 3 – Inwentaryzacja, sprawozdawczość budżetowa i finansowa gmin, powiatów, województw oraz samorządowych jednostek i zakładów budżetowych (3 dni).
1.Inwentaryzacja – cel i funkcje rocznej inwentaryzacji jako części systemu polityki rachunkowości gminy, powiatu, województwa.
2. Specyfika inwentaryzacji w SCUW i w samorządowych jednostkach i zakładach budżetowych.
- Przygotowanie
- Przeprowadzenie i rozliczenie prac inwentaryzacyjnych:
- metodą spisu z natury,
- metodą uzgadniania sald,
- metodą weryfikacji.
3. Obowiązki sprawozdawcze jednostek samorządu terytorialnego za poszczególne okresy sprawozdawcze.
- Rodzaje i typy sprawozdań budżetowych i finansowych.
- Wykaz terminów sprawozdawczych.
- Identyfikacja podmiotu sprawozdawczego w systemie REGON na sprawozdaniu typu „RB”, a zastosowanie numeru NIP na dokumentach źródłowych.
4. Sprawozdawczość typu „RB” w zakresie budżetu jednostki samorządu terytorialnego – nowy obieg sprawozdań i zasady sporządzania sprawozdań typu „RB” obowiązujące od 2022 roku.
5. Obroty i salda poszczególnych kont jako dane księgowe, a zasady sporządzania sprawozdań w zakresie budżetów jednostek samorządu terytorialnego: RB-27S, RB-27ZZ, RB-PDP, RB-28S, RB-28NWS, RB-NDS, RB-30S, RB-34S, RB-50 i RB-ST.
6. Sprawozdawczość typu „RB” w zakresie operacji finansowych oraz ich specyfika dla sprawozdań RB-Z i RB-N oraz RB-ZN.
7. Elementy składowe sprawozdania finansowego jednostki samorządu terytorialnego, a zasady sporządzania jednostkowego sprawozdania finansowego przez samorządową jednostkę budżetową i samorządowy zakład budżetowy za dany rok.
8. Powiązanie kont księgowych z poszczególnymi pozycjami bilansu z wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego.
- Środki pieniężne.
- Rozrachunki, w tym z innymi budżetami.
- Aktywa netto budżetu.
- Rozliczenia międzyokresowe.
9. Powiązanie kont księgowych z poszczególnymi pozycjami bilansu samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego.
- Aktywa trwałe i obrotowe.
- Należności i zobowiązania.
- Odpisy umorzeniowe środków trwałych.
- Odpisy aktualizujące należności – wyjaśnienie dlaczego nie można księgować odsetek przypisanych, a niezapłaconych na koncie 290.
- Rozliczenia międzyokresowe przychodów i kosztów.
- Przykłady rozliczeń międzyokresowych przychodów.
- Przykłady rozliczeń międzyokresowych czynnych i biernych kosztów.
- Fundusz jednostki i wynik finansowy oraz stan (wynik) państwowego funduszu celowego w bilansie jednostki budżetowej.
- Nieprawidłowości dotyczące funduszy celowych wykazywanych w bilansach samorządowych jednostek budżetowych.
10. Powiązanie kont księgowych i paragrafów klasyfikacji budżetowej z poszczególnymi pozycjami rachunku zysków i strat samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego.
- Przychody i koszty z tytułu działalności operacyjnej podstawowej, w tym przychody stanowiące dochody budżetowe.
- Pozostałe przychody i koszty operacyjne niezwiązane bezpośrednio z działalnością podstawową, w tym dodatnie i ujemne skutki finansowe zdarzeń nadzwyczajnych.
- Przychody i koszty finansowe.
- Wynik finansowy.
11. Powiązanie kont księgowych poszczególnymi pozycjami zestawienia zmian funduszu samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego.
- Zwiększenia i zmniejszenia funduszu.
- Inwestycje
- Centralne zaopatrzenie.
- Wynik finansowy.
12. Powiązanie kont księgowych poszczególnymi pozycjami informacji dodatkowej samorządowej jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego – wyjaśnienia Ministerstwa Finansów dot. informacji dodatkowej i ich zastosowanie w praktyce.
13. Przygotowanie do sporządzenia sprawozdania finansowego jednostki samorządu terytorialnego za dany rok – omówienie obowiązku dotyczącego eliminowania wzajemnych rozliczeń.
14. Skonsolidowany bilans jednostki samorządu terytorialnego – wykaz jednostek objętych bilansem skonsolidowanym.
15. Powiązanie sprawozdawczości budżetowej ze sprawozdawczością finansową – analiza zgodności danych i przykłady nieprawidłowości występujących w praktyce.
16. Odpowiedzi na pytania.
Prowadzący
Tomasz Wojtania – Doświadczony wykładowca z ponad 25 letnią praktyką, specjalista od trudnych tematów, niezależny konsultant z dziedziny finansów publicznych oraz rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej. W latach 1993-2001 pracownik naukowy Katedry Rachunkowości Instytutu Zarządzania Politechniki Częstochowskiej. Autor setek publikacji i materiałów szkoleniowych, autor podręcznika “Podstawy rachunkowości budżetowej”. Konsultant Banku Światowego nr 479364 i współautor raportu Banku Światowego „Porównanie polskich przepisów rachunkowości sektora publicznego z międzynarodowymi standardami rachunkowości sektora publicznego (MSRSP)”. Autor projektu pierwszego stanowiska dla Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie ujęcia, wyceny i prezentacji prawa wieczystego użytkowania gruntów oraz gruntów oddanych w wieczyste użytkowanie. Jako wykładowca pracował m.in. dla Krajowej Szkoły Administracji Publicznej, Najwyższej Izby Kontroli, Regionalnych Izb Obrachunkowych, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, Ministerstwa Sprawiedliwości, Sądów, Prokuratur, Urzędów Wojewódzkich, Izb i Urzędów Skarbowych, Państwowej Straży Pożarnej, Policji, Wojska, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Państwowych Inspektoratów Weterynarii, GDDKIA, Urzędów Pracy, Urzędów Gmin i Miast, Starostw Powiatowych, Urzędów Marszałkowskich oraz podległych im jednostek oświaty, pomocy społecznej, geodezji i innych, w tym jednostek pełniących rolę Instytucji oraz beneficjentów środków unijnych. Ponadto pracował dla agencji rządowych: ARIMR, ANR, ARR, ARM i innych jednostek sektora finansów publicznych np.: WFOŚIGW. Pracował również w Programie Partnerstwo dla Samorządu Terytorialnego LGPP oraz w KPRM w zespole Prof. T. Lubińskiej zajmując się tam tematyką budżetu zadaniowego. Przeszkolony w zakresie ochrony informacji niejawnych.
