Zmiana stanowiska organów podatkowych odnośnie opodatkowania kary umownej w postaci opłaty dodatkowej (mandatu) za brak biletu parkomatowego.

W interpretacjach tych wskazano, że kierowcy wjeżdżając na parking zarządzany przez wnioskodawców zawierają umowę najmu miejsca parkingowego (jest to umowa adhezyjna). Każdy kierowca pozostawiający pojazd na terenie parkingu wyraża zgodę na postanowienia regulaminu parkowania i zobowiązuje się do przestrzegania jego postanowień. W przypadku, gdy kierowca złamie regulamin parkingu np. zaparkuje pojazd nie posiadając upoważnienia do parkowania, nie wykupi abonamentu parkingowego, nie opłaci czasu postoju, wówczas podatnik zarządzający parkingiem uprawniony jest do naliczenia kary umownej w postaci opłaty parkingowej. Opłata ta ma charakter sankcyjno-odszkodowawczy.

Pierwotnie skarbówka stanęła na stanowisku, że nałożenie kary umownej w formie dodatkowej opłaty nie jest konsekwencją wykonania przez podatników jakiejkolwiek czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. W konsekwencji, przedmiotowe opłaty nie stanowią wynagrodzenia za świadczone na rzecz klientów usługi parkingowe, a zatem nie podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT.

Szefa KAS zauważył jednak, że kara umowna uregulowana w art. 483 § 1 kodeksu cywilnego jest dodatkowym zastrzeżeniem umownym, wprowadzanym do umowy w ramach swobody kontraktowania, mającym na celu wzmocnienie skuteczności więzi powstałej między stronami
w wyniku zawartej przez nie umowy i służy realnemu wykonaniu zobowiązań, z tymże cywilnoprawnych.

Kara umowna w postaci opłaty dodatkowej za brak biletu parkomatowego stanowi w istocie wynagrodzenie za świadczenie usług lub dostawę towarów, jest ściśle związana ze skorzystaniem z miejsca parkingowego i wiąże się z niewywiązaniem się klienta z obowiązków przewidzianych w regulaminie podczas korzystania z miejsca parkingowego. 

Powyższe zostało potwierdzone w wyroku TSUE z dnia 20 stycznia 2022 r. TSUE wydał wyrok w sprawie C-90/20 Apcoa Parking Danmark. Trybunał orzekł, że art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że opłaty kontrolne pobierane przez spółkę prawa prywatnego prowadzącą prywatne parkingi w razie nieprzestrzegania przez kierowców ogólnych warunków użytkowania tych parkingów należy uznać za wynagrodzenie za odpłatne usługi (za udostępnienie miejsca parkingowego) w rozumieniu tego przepisu, które jako takie podlegają podatkowi od wartości dodanej (podatek VAT).

Zdaniem Trybunału pobranie opłat dodatkowych nie byłoby możliwe, gdyby wcześniej nie została wykonana usługa udostępnienia miejsca parkingowego, zatem obowiązek zapłaty opłaty kontrolnej za nieprzestrzeganie regulaminu stanowi jeden z warunków skorzystania z usługi. W konsekwencji, TSUE doszedł do przekonania, że opłaty kontrolne oraz opłaty za parkowanie są ze sobą powiązane i łącznie stanowią wynagrodzenie za świadczenie usług – opodatkowane VAT.

Zdaniem Trybunału, wniosku tego nie podważa okoliczność, że kwota opłaty kontrolnej jest z góry określona i pozostaje bez konkretnego gospodarczego związku z wartością świadczonej usługi parkingowej oraz to, że opłata kontrolna za nieprawidłowe parkowanie jest uznawana w prawie krajowym za karę. „(…) zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dla zakwalifikowania transakcji jako transakcji dokonanej odpłatnie w rozumieniu art. 2 ust. 1 lit. c) dyrektywy VAT bez znaczenia jest wysokość świadczenia wzajemnego, w szczególności okoliczność, czy jest ona równa kosztom poniesionym przez podatnika w związku ze świadczeniem usługi, czy też od nich wyższa lub niższa. Taka okoliczność nie może mieć bowiem wpływu na bezpośredni związek pomiędzy dokonanym świadczeniem usług a otrzymanym świadczeniem wzajemnym” (wyrok z dnia 11 marca 2020 r., San Domenico Vetraria, C-94/19, EU:C:2020:193, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

Z powyższego wynika, że opłata kontrolna za nieprawidłowe parkowanie jest uznawania w prawie krajowym za karę, nie ma decydującego znaczenia dla kwalifikacji kwoty określonej z góry w umowie o świadczenie usług.

Szef KAS przyjął zatem, że dwa świadczenia – najem miejsca parkingowego oraz nałożenie kary umownej – są od siebie wzajemnie zależne, a mianowicie jedno jest dokonywane tylko pod warunkiem dokonania drugiego i odwrotnie. Nałożenie kary umownej (w postaci opłaty dodatkowej) możliwe jest jedynie w przypadku nieregulaminowego skorzystania z parkingu (najmu miejsca parkingowego) i odwrotnie – nieregulaminowe skorzystanie z parkingu skutkuje nałożeniem kary umownej.

Oznacza to, że przedmiotowa kara umowna w postaci opłaty dodatkowej za brak biletu parkomatowego stanowi wynagrodzenie za świadczenie usług, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i w konsekwencji będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zgodnie z art. 5 ust. 1 tej ustawy.

Zmienione przez Szefa KAS stanowisko fiskusa zostało wyrażone w interpretacjach z dnia 30 maja 2023r. znak DOP7.8101.28.2023.FMLM oraz z dnia 15 maja 2023 r., znak DOP7.8101.31.2023.FMLM.