Artykuł napisany przez:
Iwona Biernat-Baran
Prawnik, doradca podatkowy (nr wpisu 12273). Posiada ponad 10 – letnie doświadczenie zawodowe związane z prawem podatkowym. Początki kariery związała z pracą w administracji skarbowej, m.in. w urzędzie skarbowym oraz izbie skarbowej. Obecnie prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego. Jest trenerem z zakresu podatku od towarów i usług (VAT) oraz KSeF. Pomaga wdrożyć KSeF w firmach oraz przeprowadza audyty wdrożeniowe KSeF. Jest autorką publikacji z zakresu prawa podatkowego oraz organizatorem i uczestnikiem wielu konferencji naukowych, na których prezentuje tematy związane z prawem podatkowym. Prezes Stowarzyszenia Naukowego Prawa Podatkowego, członek Krajowej Rady Doradców Podatkowych, Przewodnicząca Kolegium Redakcyjnego Wydawnictw KIDP, Redaktor Naczelna Wydawnictw KIDP.
Transakcje łańcuchowe są rodzajem transakcji zawieranych pomiędzy kilkoma kontrahentami w ten sposób, że towar jest wysyłany od ostatniego z podmiotów (w łańcuchu) do pierwszego, lecz każdy z podmiotów biorących udział w transakcji rozpoznaje dostawę towarów na rzecz kolejnego. W przypadku, gdy kilka podmiotów dokonuje dostawy tego samego towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności nabywcy, uznaje się, że dostawy towarów dokonał każdy z podmiotów biorących udział w tych czynnościach.
Rodzaje transakcji łańcuchowych
Transakcje łańcuchowe mogą mieć charakter:
- krajowy – wszystkie biorące w niej udział podmioty są zlokalizowane na terytorium jednego kraju i towar ulega przemieszczeniu tylko na terytorium kraju,
- międzynarodowy – podmioty biorące w niej udział znajdują się na terytorium dwóch lub więcej państw i towar ulega przemieszczeniu pomiędzy dwoma państwami.
Zdecydowanie najwięcej wątpliwości budzi rozliczanie transakcji dotyczących państw członkowskich Unii Europejskiej.
Transakcje transgraniczne
Szczególnym rodzajem transakcji są wewnątrzwspólnotowe transakcje trójstronne podlegające rozliczeniu według specjalnych zasad zawartych w rozdziale 8 działu „Procedury szczególne” ustawy o VAT.
Ustawa o VAT ustala specjalną procedurę, tzw. procedurę uproszczoną, dotyczącą wewnątrzwspólnotowych transakcji trójstronnych, która w odróżnieniu od opodatkowania transakcji trójstronnych na zasadach ogólnych przewiduje szczególne zasady rozliczania podatku przez podmioty uczestniczące w takiej transakcji.
Istotnym dla podatnika jest zatem:
- zidentyfikowanie wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej, której jest stroną, oraz
- ustalenie, którym jest jej ogniwem (pierwszym, drugim czy ostatnim).
W zależności od tego bowiem różne są konsekwencje dla podatnika w zakresie wypełniania obowiązków dokumentacyjnych, sprawozdawczych, ewidencyjnych i administracyjnych związanych z uczestniczeniem w takiej transakcji.
Opodatkowanie transakcji łańcuchowych
W przypadku dostawy transgranicznej (unijnej i poza UE) tylko jedna dostawa w łańcuchu może korzystać z preferencyjnej stawki 0% VAT.
Zgodnie z zasadą ogólną, jeśli w transakcji unijnej biorą udział trzy podmioty (A, B i C) wysyłka lub transport towarów są przyporządkowane dostawie do podmiotu pośredniczącego (czyli transakcji A-B).
Przykład:
W transakcji łańcuchowej biorą udział trzy firmy: polska (A), francuska (B) i niemiecka (C).
Spółka A wykazuje WDT w Polsce, a spółka B wykazuje WNT we Francji. Dostawa z B do C podlega opodatkowaniu jako dostawa lokalna w Niemczech.
Wpływ numeru VAT-UE na klasyfikację transakcji
Wyjątek stanowi sytuacja, w której podmiot pośredniczący przekazuje swojemu dostawcy numer VAT-UE nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane. Wtedy wysyłkę lub transport przypisuje się dostawie dokonanej przez ten podmiot.
Podmiotem pośredniczącym dla celów rozliczania VAT od transakcji trójstronnych jest inny niż pierwszy w kolejności dostawca towarów, który wysyła lub transportuje towar samodzielnie albo za pośrednictwem osoby trzeciej działającej na jego rzecz.
Przykład:
W transakcji łańcuchowej biorą udział trzy firmy: polska (A), francuska (B) i niemiecka (C).
Podmiotem pośredniczącym jest francuska spółka B, która przekazuje polskiej spółce numer VAT-UE nadany w Polsce. Spółka A wykazuje dostawę lokalną opodatkowaną w Polsce. Francuska spółka B wykazuje WDT w Polsce, a niemiecka spółka C – WNT w Niemczech.
Podsumowanie
Prawidłowe zakwalifikowanie transakcji niesie za sobą istotne konsekwencje podatkowe, stąd kluczowe znaczenie ma identyfikacja podmiotu pośredniczącego w łańcuchu. Nie może to być ani być pierwszy, ani ostatni podmiot w łańcuchu, czyli pierwszy dostawca i ostateczny nabywca. Warto pamiętać, że dobrze rozliczone transakcje łańcuchowe pozwalają na optymalizację rozliczeń VAT i minimalizację ryzyka podatkowego.
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Na bieżąco sprawdzaj, czy uczestniczysz w transakcji łańcuchowej i ustal swoją pozycję w łańcuchu.
- Jeśli transakcja spełnia warunki procedury uproszczonej, rozważ jej zastosowanie, aby uprościć rozliczenia VAT.
- Upewnij się, że transport został przypisany do właściwej dostawy, aby skorzystać z preferencyjnej stawki VAT.
- Zwróć uwagę na to, jak numer VAT-UE wpływa na rozliczenie transakcji i potencjalne obowiązki podatkowe.
- Pamiętaj, że nieprawidłowe zakwalifikowanie transakcji może skutkować błędnym naliczeniem VAT i dodatkowymi obowiązkami sprawozdawczymi.
- Prowadź szczegółową dokumentację transakcji, aby w razie kontroli podatkowej móc wykazać prawidłowość rozliczeń.
Jeśli chcesz uzyskać więcej cennych wskazówek w zakresie transakcji łańcuchowych zapraszamy Cię na:
- bezpłatny webinar: 17.04.2025 r. godz. 9:00-9:45 – ZAPISZ SIĘ TUTAJ
- kompleksowe szkolenie: 30.04.2025 r. godz. 10:00-15:00 –ZAPISZ SIĘ TUTAJ
