Opodatkowanie Fundacji Rodzinnych, zmiany w podatku od nieruchomości oraz VAT od zaliczek

Temat 1: Nowe podejście do najmu krótkoterminowego dla Fundacji Rodzinnych

Najnowsze orzecznictwo WSA w Gdańsku wnosi istotne zmiany w interpretacji przepisów dotyczących najmu krótkoterminowego przez fundacje rodzinne. W wyroku z 19 czerwca 2024 r. (sygn. akt I SA/Gd 219/24) sąd orzekł, że krótkoterminowy najem apartamentów mieści się w zakresie dozwolonej działalności gospodarczej fundacji rodzinnych, co pozwala im na korzystanie ze zwolnienia z CIT.

Fundacja rodzinna jest co do zasady zwolniona z CIT (art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy o CIT). Zwolnienie nie ma jednak zastosowania, gdy działalność gospodarcza wykracza poza zakres określony w art. 5 ustawy o fundacji rodzinnej. W ramach dozwolonego zakresu fundacja rodzinna może m.in. udostępniać mienie na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej.

Dotychczasowa praktyka interpretacyjna organów podatkowych była niekorzystna dla podatników. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanych do tej pory interpretacjach indywidualnych (np. tej z dnia 12 sierpnia 2023 r. o sygn. 0111-KDIB1-2.4010.464.2023.1.EJ), wyrażał jednolite stanowisko, że krótkoterminowy najem nieruchomości (np. apartamentów na doby) przez fundację rodzinną stanowi wykonywanie działalności gospodarczej niewymienionej w katalogu działalności dozwolonej, tym samym jest opodatkowana sankcyjną stawką 25% podatku CIT.

Wyrok WSA w Gdańsku stanowi jednak przełom w podejściu do tego zagadnienia. Sąd uchylił jedną z ostatnio wydanych niekorzystnych interpretacji podatkowych (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.662.2023.2.AN), stwierdzając, że nie ma podstaw do różnicowania najmu w zależności od czasu jego trwania. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że krótkoterminowy najem podlega ogólnym zasadom wynikającym z kodeksu cywilnego. Ponadto zakres art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o fundacji rodzinnej jest szerszy niż tylko najem czy dzierżawa. Przepis ten odnosi się również do udostępniania mienia do korzystania na innych podstawach, co zostało potwierdzone w końcowej części wyroku.

Temat 2: Nowa definicja budowli – zmiany w podatku od nieruchomości od 2025 r.

Ministerstwo Finansów przedstawiło projekt nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, mający na celu wprowadzenie nowych definicji budynku i budowli oraz dostosowanie przepisów podatkowych do wyroków Trybunału Konstytucyjnego. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2025 roku. Projekt wzbudza duże zainteresowanie oraz kontrowersje wśród ekspertów i podatników, ponieważ może prowadzić do zwiększenia obciążeń podatkowych oraz powstania nowych sporów interpretacyjnych.

Jednym z głównych założeń nowelizacji jest wprowadzenie nowych, autonomicznych definicji pojęć „budynek” i „budowla” – bez odwoływania się do przepisów prawa budowlanego. Nowe definicje mają na celu jednoznaczne określenie granic tych kategorii, co ma prowadzić do uniknięcia sytuacji, w której obiekt może być jednocześnie zakwalifikowany zarówno jako budynek, jak i budowla.

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych elementów nowelizacji jest wprowadzenie pojęcia całości techniczno-użytkowej. Definiuje się ją jako zespół elementów niezbędnych do realizacji określonego celu gospodarczego, które są ze sobą powiązane w taki sposób, że brak któregokolwiek z tych elementów uniemożliwia realizację celu. Efektem tego może być opodatkowanie urządzeń i wyposażenia technicznego związanego z budowlą, co może prowadzić do zwiększenia obciążeń podatkowych dla wielu przedsiębiorców.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, budowlą będą obiekty wykonane z użyciem wyrobów budowlanych wymienione w załączniku nr 4 do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a także instalacje i urządzenia, jeżeli stanowią wraz z tym obiektem całość techniczno-użytkową.

Dodatkowo, poza obiektami wymienionymi w załączniku, pojęciem budowli zostaną objęte również, wykonane z użyciem wyrobów budowlanych:

• części budowlane urządzeń, niestanowiących części budowli składającej się z obiektu wymienionego w załączniku nr 4 do ustawy oraz instalacji i urządzeń tworzących z nim całość  techniczno-użytkową, tj. m.in. części budowlane kotłów i pieców przemysłowych,
• części budowlane elektrowni wiatrowych i elektrowni jądrowych,
• fundamenty pod maszyny oraz urządzenia, odrębne pod względem technicznym od tych maszyn i urządzeń,
• przyłącza do obiektu budowlanego.

Eksperci i podatnicy wyrażają obawy, że proponowane zmiany nie tylko nie wyeliminują dotychczasowych wątpliwości interpretacyjnych, ale wręcz przyczynią się do powstania nowych problemów i sporów. W szczególności, definicja całości techniczno-użytkowej może prowadzić do opodatkowania dodatkowych elementów infrastruktury technicznej, co zwiększy obciążenia podatkowe.

Temat 3: Zaliczki w kontekście opodatkowania VAT – analiza ostatniego wyroku NSA

Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) w wyroku z dnia 20 czerwca 2024 roku (sygn. akt I FSK 1199/20) podjął decyzję dotyczącą spornego zagadnienia opodatkowania zaliczek VAT.

Sprawa dotyczyła spółki działającej w branży deweloperskiej, która kwestionowała stanowisko fiskusa w sprawie momentu opodatkowania zaliczek otrzymanych przed zawarciem ostatecznej umowy sprzedaży nieruchomości.

We wniosku o interpretację spółka opisała jedną z planowanych transakcji zakupu gruntu pod budowę mieszkań. Chciała się upewnić czy zaliczki na poczet ceny sprzedaży nieruchomości podlegają opodatkowaniu VAT w dacie jej wypłaty. Spółka uważała, że zaliczka nie będzie opodatkowana w dacie jej otrzymania, a dopiero jako część ceny w momencie sprzedaży.

NSA nie podzielił tego stanowiska, odwołując się do przepisu art. 19a ust. 8 ustawy o VAT, zgodnie z którym wypłacone zaliczki podlegają opodatkowaniu. Sąd wskazał, że istotne jest istnienie bezpośredniego związku pomiędzy zaliczką a planowanym świadczeniem, choć nie wymaga to absolutnej pewności co do finalizacji transakcji.

NSA podkreślił, że nawet gdyby transakcja ostatecznie nie doszła do skutku, opodatkowanie zaliczki ma miejsce w momencie jej otrzymania. Wyrok jest prawomocny.