Raportowanie schematów podatkowych MDR
Wstęp
Obowiązujące od 1 stycznia 2019 r. przepisy rozdziału 11a Działu III ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, stanowią implementację dyrektywy Rady UE 2018/822 z dnia 25.05.2018 r. zmieniającej dyrektywę 2011/16/UE w zakresie obowiązkowej automatycznej wymiany informacji w dziedzinie opodatkowania w odniesieniu do podlegających zgłoszeniu uzgodnień transgranicznych[1] (dalej: Dyrektywa MDR).
Dyrektywa MDR – główne założenia
Celem przepisów MDR jest dostarczenie administracji skarbowej informacji, która będzie wykorzystywana przez organy podatkowe do poprawy jakości systemu podatkowego. Dostarczane informacje umożliwiają również szybką reakcję w postaci ewentualnych zmian legislacyjnych.
Ustawa ta wprowadziła od dnia 1 stycznia 2019 r. obowiązek przesyłania informacji o schematach podatkowych do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej. Schematami podatkowymi podlegającymi raportowaniu są szeroko pojęte zdarzenia, które mogą mieć wpływ na podatek, w tym na powstanie lub niepowstanie obowiązku podatkowego, odroczenie w czasie powstania obowiązku podatkowego czy zmiany źródła przychodów. Co istotne, zdarzenia te nie zawsze muszą się wiązać z korzyścią podatkową – przywołana ustawa wyróżnia zarówno główne cechy rozpoznawcze powiązane z korzyścią podatkową, jak i cechy szczególne niepowiązane z taką korzyścią.
Różne role w schematach podatkowych
Ustawa wyróżnia trzy role, w jakich podmioty mogą wystąpić w trakcie opracowywania i wdrażania schematów podatkowych, tj. promotora, korzystającego i wspomagającego.
- Promotorem jest podmiot, który opracowuje, oferuje, udostępnia lub wdraża schemat podatkowy. Może nim być w szczególności radca prawny, adwokat, doradca podatkowy, ale też pracownik banku i instytucji finansowych doradzający klientom.
- Wspomagającym jest osoba udzielająca pośrednio lub bezpośrednio pomocy, wsparcia lub porad dotyczących opracowania, wprowadzenia do obrotu, organizowania, udostępniania lub nadzorowania wdrożenia schematu podatkowego. Jako osoby w szczególności mogące odgrywać rolę wspomagającego wskazano biegłego rewidenta, notariusza, osobę świadczącą usługi księgowe, dyrektora finansowego, banki i instytucje finansowe, a także ich pracowników.
- Korzystającym jest zaś osoba fizyczna, osoba prawna czy też osoba niemająca osobowości prawnej, której udostępniane jest lub u której wdrażane jest uzgodnienie.
Kogo dotyczy obowiązek raportowania MDR?
Podmiotem zobowiązanym do raportowania schematów podatkowych jest w pierwszej kolejności promotor, ale także wspomagający, jeżeli powziął lub powinien był powziąć wątpliwości i jeżeli nie otrzymał od promotora lub korzystającego informacji o nadaniu numeru schematu podatkowego (NSP).
Korzystający jest zobowiązany do samodzielnego raportowania schematów podatkowych, jeżeli uzgodnienie zostało opracowane przez niego samodzielnie bez pomocy promotora lub jeżeli promotor/wspomagający są objęci obowiązkiem zachowania tajemnicy zawodowej.
Raportowanie schematów podatkowych. Korzyści z wprowadzenia
Przepisy MDR nakierowane są zwłaszcza na umożliwienie szybkiego dostępu administracji podatkowej do informacji o potencjalnie agresywnym planowaniu lub nadużyciach związanych z planowaniem podatkowym oraz informacji o promotorach i tych, którzy korzystają ze schematów podatkowych. Jak wynika z informacji na stronie Ministerstwa Finansów przepisy te powinny również zniechęcić podatników oraz ich doradców do wdrażania u podatników uzgodnień mogących stanowić unikanie opodatkowania[2].
W analizie treści uzasadnienia ustawy z dnia 23 listopada 2018 r czytamy:
„Polska administracja skarbowa potrzebuje szybkiego dostępu do istotnych informacji dotyczących podejmowanych przez podatników działań w obszarze potencjalnie agresywnego planowania podatkowego. Tego rodzaju informacje są niezbędne w celu zidentyfikowania zagrożeń w obrębie prawa podatkowego, jakie stwarzają schematy podatkowe i podjęcia stosownych działań. Dostęp do właściwych informacji już na etapie opracowania schematów pozwala na poprawę szybkości reagowania i podejmowania kroków legislacyjnych lub regulacyjnych, w tym na skuteczniejszą ocenę ryzyka podatkowego i lepsze wykorzystanie przez administrację skarbową zasobów w celu ochrony dochodów budżetu państwa z podatków”[3].
Podsumowanie
Już na etapie konsultacji publicznych zgłaszano wiele uwag do projektu ustawy oraz sygnalizowano konieczność wprowadzenia dłuższego okresu przejściowego na zapoznanie się z nowymi rozwiązaniami. Na szczęście Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy Ordynacji podatkowej, które zobowiązują doradców podatkowych do raportowania organom skarbowym tzw. schematów podatkowych (MDR) są niezgodne z Konstytucją – orzekł 23 lipca 2024 roku Trybunał Konstytucyjny (sygn. akt K 13/20).
[1] Dz. Urz. UE L 139, ze zm.
[2]https://www.podatki.gov.pl/mdr/raportowanie-schematow-podatkowych-mdr/.
[3]Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw, druk sejmowy nr 2860 (VIII kad.), http://orka.sejm.gov. pl/Druki8ka.nsf/0/9060A2C883ED1DE4C12583130069CECC/%24File/2860-uzas.docx, (dostęp: 24.07.2022).
Artykuł napisany przez:
Iwona Biernat-Baran
Prawnik, doradca podatkowy (nr wpisu 12273). Posiada ponad 10 – letnie doświadczenie zawodowe związane z prawem podatkowym. Początki kariery związała z pracą w administracji skarbowej, m.in. w urzędzie skarbowym oraz izbie skarbowej. Obecnie prowadzi kancelarię doradztwa podatkowego. Jest trenerem z zakresu podatku od towarów i usług (VAT) oraz KSeF. Pomaga wdrożyć KSeF w firmach oraz przeprowadza audyty wdrożeniowe KSeF. Jest autorką publikacji z zakresu prawa podatkowego oraz organizatorem i uczestnikiem wielu konferencji naukowych, na których prezentuje tematy związane z prawem podatkowym. Prezes Stowarzyszenia Naukowego Prawa Podatkowego, członek Krajowej Rady Doradców Podatkowych, Przewodnicząca Kolegium Redakcyjnego Wydawnictw KIDP, Redaktor Naczelna Wydawnictw KIDP.
