Program
Temat 1 – Podatek u źródła i opodatkowanie transgranicznych płatności – zajęcia praktyczne.
- Opodatkowanie podatkiem u źródła – zasady ogólne.
- Ograniczony i nieograniczony obowiązek podatkowy.
- Podstawowe stawki podatku u źródła.
- Regulacje przewidziane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO).
- Zwolnienia wynikające z dyrektyw UE.
- Mechanizm poboru podatku u źródła.
- Mechanizm Relief at source.
- Mechanizm Pay and refund.
- Instrumenty wyłączające stosowanie mechanizmu Pay and refund:
- opinia o stosowaniu preferencji,
- oświadczenie WH-OSC.
- Pojęcie “rzeczywistego właściciela” i obowiązki w zakresie należytej staranności.
- Obowiązki płatnika w zakresie “należytej staranności”.
- Pojęcie “rzeczywistego właściciela”.
- Jakie dokumenty musi zebrać płatnik podatku?
- Jakie działania musi podjąć płatnik w celu dochowania należytej staranności?
- Płatności podlegające opodatkowaniu podatkiem u źródła – przykłady praktyczne.
- Dywidendy
- Odsetki
- Należności licencyjne.
- Usługi niematerialne.
- Odpowiedzialność karno-skarbowa członków zarządu.
- Sankcje przewidziane w KKS.
- Jak zabezpieczyć się przed sankcjami?
- Obowiązki płatnika.
- Terminy poboru i wpłaty podatku.
- Obowiązki dokumentacyjne.
- IFT-1R, IFT-2R.
- CIT-10Z.
Temat 2 – Ceny transferowe.
- Regulacje dotyczące cen transferowych – jakiemu zjawisku mają przeciwdziałać? Przykłady praktyczne.
- Regulacje dotyczące cen transferowych w ujęciu historycznym (2001-2018).
- Aktualne przepisy dotyczące cen transferowych.
- Podmioty powiązane – rodzaje powiązań, w tym problematyka osoby fizycznej posiadającej faktyczną zdolność do wpływania na podejmowanie „kluczowych decyzji gospodarczych” jako niedookreślony rodzaj powiązań. Przykłady z interpretacji indywidualnych.
- Zasada ceny rynkowej i konsekwencje jej niedotrzymania – ryzyko recharakteryzacji, czy też pominięcia transakcji.
- Pojęcie transakcji kontrolowanej – interpretacja ogólna.
- Pojęcie transakcji kontrolowanej o charakterze jednorodnym – interpretacja ogólna.
- Omówienie progów dokumentacyjnych.
- Zwolnienia z obowiązku sporządzania dokumentacji cen transferowych, w tym w szczególności tzw. ,,zwolnienie dla transakcji krajowych” – linie interpretacyjne.
- Uproszczenia „safe harbour” w związku z rozliczeniami z podmiotami powiązanymi.
- Usługi o niskiej wartości dodanej.
- Transakcje pożyczkowe, w tym problematyka obowiązku raportowania schematu podatkowego w związku ze skorzystaniem ze wskazanego uproszczenia.
- Korekty cen transferowych.
- Przesłanki jej dokonania.
- Wnioski płynące z objaśnień podatkowych.
- Składowe dokumentacji cen transferowych – lokalna oraz grupowa.
- Obowiązki formalne w związku ze sporządzoną dokumentacją cen transferowych i terminy ich realizacji.
- Sankcje związane z obowiązkiem dokumentacyjnym.
- Dodatkowe zobowiązanie podatkowe.
- Regulacje KKS.
- Kazus w przedmiocie ustalenia obowiązku dokumentacyjnego.
- Problematyka transakcji z tzw. „rajami podatkowymi”.
- Statystyki kontroli w obszarze cen transferowych.
Temat 3 – Raportowanie schematów podatkowych (MDR). Co się zmieniło od 1 lipca 2023 roku?
- Raportowanie schematów podatkowych (MDR) – dlaczego należy je zgłaszać?
- Podstawy prawne – polskie i unijne.
- Objaśnienia Ministra Finansów dotyczące przepisów w zakresie MDR, w tym zakres ochrony wynikający z objaśnień.
- Co się zmieniło po odwołaniu stanu zagrożenia epidemiologicznego?
- Rodzaje schematów podatkowych.
- Schematy krajowe – kto musi go zgłaszać?
- Schematy transgraniczne – czy zawsze muszą wystąpić podmioty z innego kraju?
- Schematy standaryzowane.
- Podmioty zobowiązane do raportowania.
- Kim jest:
- promotor?
- korzystający?
- wspomagający?
- Definicja kwalifikowanego korzystającego.
- Księgowy – promotorem czy wspomagającym?
- Cechy rozpoznawcze.
- Ogólne cechy rozpoznawcze.
- Szczególne cechy rozpoznawcze.
- Inne szczególne cechy rozpoznawcze.
- Kryterium głównej korzyści.
- Terminy i sposób raportowania.
- Terminy raportowania od 1 lipca 2023 r.
- Sposób i forma raportowania.
- Składanie raportu MDR-1.
- Składanie raportu:
- przez promotora,
- przez wspomagającego,
- przez korzystającego.
- Tajemnica zawodowa, a obowiązek przekazania informacji.
- Dane ujawniane w toku raporcie MDR-1.
- Procedura wewnętrzna.
- Kto musi wdrożyć procedury wewnętrzne dotyczące raportowania schematów podatkowych?
- Co powinny zawierać procedury wewnętrzne?
- Sankcje finansowe za brak wdrożenia procedur – nawet do 10 mln zł.
- W jaki sposób wdrażać i stosować procedury, aby uniknąć sankcji?
- Charakter sankcji i ich wysokość.
- Co zrobić, aby wyłączyć ryzyko odpowiedzialności karnej w przypadku niezgłoszenia schematu podatkowego?
- W jaki sposób zabezpieczyć się przed sankcjami?
- Raportowanie schematów podatkowych – przykłady z praktyki.
- Na co zwrócić uwagę – gdzie może wystąpić schemat podatkowy?
- Co nie będzie schematem?
- Aplikacji Ministerstwa Finansów do raportowania schematów podatkowych.
- Jak wypełnić formularze MDR-1 oraz MDR-3?
- Przykłady zgłoszonych schematów podatkowych.
- Pytania i odpowiedzi.
Temat 4 – Podatek VAT w transakcjach międzynarodowych w 2024r. (2 dni)
- Sprzedaż towarów na terytorium UE (WDT).
- Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów oraz nieoczywiste wyłączenia ustawowe. Czy prosty montaż to jeszcze WDT?
- Moment powstania obowiązku podatkowego a sprzedaż towaru. Czy istnieje różnica dla ujęcia w JPK?
- Dokumentowanie transakcji WDT – potwierdzenie przemieszczenia towarów. Co o tym mówią przepisy unijne?
- Prawo do zastosowania stawki 0%, a brak przemieszczenie towarów.
- Korekta JPK w przypadku nieotrzymania na czas dokumentów. Ważny jest obowiązek podatkowy, czy dokonanie dostawy?
- Oznaczenia GTU w zakresie JPK. Czy dotyczą również dostaw UE?
- Zakup towarów na terytorium UE (WNT).
- WNT w mieście dostawy towarów.
- Obowiązek podatkowy – którą datę przyjąć? Czy brak faktury uprości nam rozliczenia WNT?
- Czy posiadanie CMR jest dokumentem obligatoryjnym – co na to przepisy?
- Ujęcie WNT w JPK wraz z deklaracją, a brak prefiksu UE kontrahenta.
- Co z informacją podsumowującą?
- Korekty VAT, a kurs waluty.
- Dotychczasowa praktyka oraz interpretacje organów podatkowych.
- Korygowanie faktur in plus oraz in minus w ramach pakietów nowelizujących podatek VAT –„SLIM VAT”.
- Określenie kursu waluty w przypadku korekt in minus.
- Określenie kursu waluty w przypadku korekt in plus.
- Określenie kursu waluty dla korekt zbiorczych.
- Sprzedaż towarów poza UE (EKSPORT).
- Eksport pośredni i bezpośredni – różnice w dokumentowaniu oraz wpływ na rozliczenie transakcji.
- Przemieszczenie własnych towarów do kraju trzeciego – czy to jest eksport?
- Obowiązek podatkowy w eksporcie towarów, a prawo do zastosowania stawki 0% – znaczenie formuł Incoterms i innych warunków dostawy dla właściwego rozliczenia eksportu. Przykłady praktyczne.
- Przesunięcie transakcji w JPK do następnego okresu. Czy IE 529 jest niezbędne?
- Opodatkowanie zaliczki w eksporcie – warunki do zastosowania stawki 0%.
- W którym miesiącu będziemy zmuszeni zastosować stawkę podstawową i czy zawsze?
- Korekta eksportu – czy należy wracać wstecz?
- Zakup towarów z poza UE (IMPORT).
- Pojęcie importu.
- Miejsce opodatkowania importu i obowiązek podatkowy.
- Podstawa opodatkowania podatkiem VAT w przypadku importu towarów, a wartość celna towarów.
- Zasady rozliczania podatku VAT z tytułu importu towarów – procedura zwykła i uproszczona.
- Którą procedurę wybrać?
- Korzyści i zagrożenia.
- Oznaczenia dla transakcji importu towarów przewidziane w JPK wraz z deklaracją.
- Korekta importu – na podstawie jakich dowodów rozliczyć korektę?
- Procedury szczególne w imporcie – jak je rozliczać?
- Transakcje łańcuchowe, e-commerce oraz usługi w obrocie międzynarodowym. Transakcje łańcuchowe unijnie i pozaunijne.
- Pojęcie transakcji łańcuchowej – w jaki sposób rozpoznać, że mamy do czynienia z taką transakcją?
- Prawidłowe przyporządkowanie transportu/wysyłki towaru – ustalenie tzw. transakcji ruchomej. Czy to wystarczy?
- Warunki dostawy (Incoterms), a odmienne postanowienia w umowie – jakie czekają nas konsekwencje?
- Przykłady wewnątrzwspólnotowych oraz pozaunijnych transakcji łańcuchowych, które budzą kontrowersje w orzecznictwie i interpretacjach organów podatkowych.
- Sposób opodatkowania transakcji łańcuchowej.
- Import towarów w ramach łańcuchów, a może dwie dostawy?
- Trójstronna procedura uproszczona (TTU) – warunki, sposób wykazania, obowiązki polskiego podatnika.
- Jak prawidłowo rozliczyć transakcję trójstronne uproszczone?
- Czy TTU zawsze wykazujemy w JPK jako WDT orz WNT?
- E-commerce z uwzględnieniem zmian w SLIM VAT 3.
- Wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość (WSTO) oraz sprzedaż na odległość towarów importowanych (SOTI) – definicja oraz przykłady.
- Czy limit 10 000 EURO stanowi pułapkę dla e-handlu?
- Opodatkowanie usług elektronicznych, nadawczych i telekomunikacyjnych świadczonych na rzecz konsumentów – co się zmieniło po pierwszym lipca 2021r.?
- Procedura VAT-OSS i VAT-iOSS.
- Jaką zastosować stawkę podatku na fakturze – Polską czy może kraju unijnego?
- Możliwość rozliczenia usług na nieruchomości poprzez OSS.
- Usługi w obrocie międzynarodowym.
- Miejsce opodatkowania usług na rzecz podatników oraz niepodatników.
- Miejsce opodatkowania w przypadku usług remontowo–budowlanych.
- Ważne wyjątki od zasady generalnej dla usług niematerialnych.
- Pojęcie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej do celów podatku VAT – ryzyka.
- Eksport/import usług.
- Moment powstania obowiązku podatkowego.
- Rozliczenie w deklaracji VAT oraz JPK.
- Refakturowanie usług międzynarodowych.
- Kiedy powstaje obowiązek podatkowy?
- Jaką zastosować stawkę?
- Odliczenie podatku VAT dla importu usług, a brak faktury.
- Korekty w sprzedaży i zakupie usług – kiedy ująć i po jakim kursie je przeliczyć?
- Transport międzynarodowy.
- Jakie stawki VAT w transporcie międzynarodowym stosujemy gdy:
- wystawiamy fakturę na polskiego kontrahenta na trasę między Polską a krajem UE?
- wystawiamy fakturę na kontrahenta polskiego na trasę między krajami UE?
- wystawiamy fakturę na polskiego kontrahenta na trasę między krajami UE, a krajem trzecim?
- wystawiamy fakturę na zagranicznego kontrahenta, zweryfikowany w VIES, a trasa jest między krajami UE?
- wystawiamy fakturę na zagranicznego kontrahenta którego nie ma w VIES, a trasa jest między krajami UE (ewentualnie między krajem trzecim, a UE)?
- Czy usługi transportu międzynarodowego muszą mieć oznaczenie w JPK jako GTU 13?
Temat 5 – Kontrola podatkowa i celno-skarbowa w 2024 roku – praktyczne aspekty.
- Formy kontroli podatników przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej.
- Czynności analityczne prowadzone przez KAS.
- Czynności sprawdzające.
- Kontrola podatkowa.
- Kontrola celno-skarbowa – przepisy od marca 2017 roku.
- Przedmiotowy i podmiotowy zakres kontroli organów kontroli podatkowej i celno-skarbowej
od powstania Krajowej Administracji Skarbowej.
- Właściwość miejscowa organów w zakresie czynności sprawdzających, kontroli podatkowej i celno-skarbowej.
- Omówienie przebiegu kontroli celno-skarbowej i kontroli podatkowej.
- Wszczęcie kontroli:
- formy,
- sposoby,
- podstawy prawne.
- Procedura zawiadamiania o zamiarze wszczęcia kontroli, w tym wyjątki od zawiadomienia.
- Czas trwania kontroli celno-skarbowej, a czas trwania kontroli podatkowej.
- Elementy kontroli celno-skarbowej i kontroli podatkowej.
- Badanie ksiąg podatkowych w tym badania JPK:
- JPK_FA a JPK_VAT,
- JPK_FA a JPK_MAG,
- analiza innych plików JPK.
- Inne czynności dowodowe.
- Uprawnienia pracowników prowadzących kontrolę.
- Najczęściej kontrolowane obszary w trakcie kontroli podatkowej lub celno-skarbowej.
- Wydatki jako koszt uzyskania przychodu lub prawo do odliczenia VAT.
- Nabywanie usług niematerialnych.
- Nieodpłatne świadczenia w podatku VAT, PIT i CIT.
- Moment powstania obowiązku podatkowego.
- Prawo do stosowania stawki VAT 0% przy dostawie towarów (eksport, WDT).
- Środki dyscyplinujące podatników w trakcie czynności kontrolnych.
- Kary porządkowe – zakres oraz procedura nakładania.
- Konsekwencje karne skarbowe.
- Prawa i obowiązki kontrolowanego.
- Jakie są prawa podatnika w związku ze wszczęciem kontroli bez zawiadomienia?
- Jak przygotować się do kontroli po otrzymaniu zawiadomienia o planowanej kontroli?
- Inicjatywa podatnika w zakresie gromadzenia materiału dowodowego.
- Czy organ kontrolny może kierować żądania (wezwania) do pracowników kontrolowanego?
- Elementy prawidłowego wezwania oraz sposób doręczenia, a konsekwencje dla podatnika – najczęściej popełniane błędy oraz ich pozytywne skutki dla podatników.
- Jak reagować w trakcie kontroli na ustne, telefoniczne lub mailowe polecenia kontrolujących?
- Obowiązek oraz termin zawiadamiania podatnika o czynnościach dowodowych.
- Dostęp podatnika do materiału dowodowego zgromadzonego w trakcie czynności kontrolnych.
- Rozstrzygnięcia organu kontroli celno-skarbowej i kontroli podatkowej:
- protokół,
- decyzja,
- wynik,
- Pełnomocnik w trakcie kontroli.
- W jakim zakresie pełnomocnik zastępuje kontrolowanego?
- Kiedy działanie pełnomocnika jest wyłączone?
- Odpowiedzialność pełnomocnika w trakcie kontroli.
- Środki zaskarżania rozstrzygnięć i czynności organu kontroli celno-skarbowej i kontroli podatkowej.
- Dotkliwe skutki kontroli w związku ze zmianą przepisów ustawy o VAT oraz Ordynacji podatkowej od 1 lipca 2023 roku.
- Dodatkowe zobowiązanie 100%, 30% lub 20%.
- Konsekwencje KKS.
- Podwyższone odsetki w podatku VAT do 150%.
- Pozbawienie statusu podatnika VAT czynnego.
- Możliwość korekty deklaracji i skutki korekty deklaracji – odsetki i dodatkowe sankcje podatkowe i KKS.
Temat 6 – Finansowe aspekty zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwach.
Pion księgowego jako filaru implementacji zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie.
- Jaka jest rola księgowych, kadry ekonomicznej i finansowej w zrównoważonym rozwoju?
- Jak powinna wyglądać współpraca między działem finansowym, a pozostałymi sekcjami organizacji (w tym z zarządem) w zakresie zrównoważonego rozwoju?
- Wpływ współpracy na aktywa organizacji.
Idea zrównoważonego rozwoju.
- Podstawowe pojęcia związane ze zrównoważonym rozwojem.
- Definicje zrównoważonego rozwoju.
- Geneza, tzw. punkty krytyczne i kontekst środowiskowy.
- Cele zrównoważonego rozwoju.
- Co oznacza skrót ESG jako wskaźniki zrównoważonego rozwoju?
- Obowiązki prawne związane z raportowaniem ESG firm ustawa o rachunkowości, NFRD (Nonfinancial , Disclosure Reporting Directive), CSRD , CSDD.
- Czego dotyczy?
- Kogo dotyczy i w jakim czasie?
- Jaki wpływ mają na organizacje?
- Czy dotyczą mojej organizacji?
- Kluczowe zagadnienia w ESG.
- Podstawowe pojęcia związane z E- environmental (środowisko).
- Ślad węglowy, strategia dekarbonizacyjna.
- Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby, bioróżnorodność i ekosystemy.
- Efektywność energetyczna i GOZ.
- Podstawowe pojęcia związane z S- social (kwestie społeczne).
- Zatrudnienie, obszary BHP, pracownicy w łańcuchu wartości.
- Lokalna społeczność i zaangażowanie społeczne, konsumenci i użytkownicy końcowi.
- Podstawowe pojęcia związane z G-governance (zarządczość).
- Struktura organizacyjna.
- Etyka biznesu, prawa człowieka, polityka sygnalistów, polityka antymobbingowa.
- Polityka antykorupcyjna, zasady współpracy z dostawcami.
- Taksonomia jako zrównoważona działalność.
- Rozporządzenie w sprawie ram ułatwiających zrównoważone inwestycje.
- CapEx i OpEx.
- Działalność, produkty i usługi zrównoważone środowiskowo – warunki.
- Cele środowiskowe.
Strategia zrównoważonego rozwoju.
- Podstawowe pojęcia.
- Strategia biznesowa, a dyrektywa
- Jakie są zmiany wynikające z ESG i zrównoważonego rozwoju?
- Definicja, cele.
- Co to jest matryca istotności?
- Etapy tworzenia.
- Powołanie zespołu ds. ESG.
- Analiza sytuacji.
- Opracowanie i wdrażanie.
- Raportowanie ESG vs strategia zrównoważonego rozwoju.
- Raportowanie środowiskowe w ESG.
Finansowy wymiar implementacji zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie.
- Koszty ESG w przedsiębiorstwie.
- E – środowiskowe.
- Plany dekarbonizacji, zielony ład.
- Opłaty środowiskowe.
- Środowiskowe koszty operacyjne.
- Ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym.
- S – społeczne.
- Koszty utrzymania pracownika.
- Działalność sponsoringowa.
- G – zarządcze.
- Koszty związane z funkcjonowaniem struktury.
- Stworzenie komórki ESG czy korzystanie z istniejących zasobów?
- Koszty związane z raportowaniem niefinansowym.
- Audyty wewnętrzne i zewnętrzne.
- Koszty operacyjne – zbieranie danych.
- Finansowy wymiar odpowiedzialności za naruszenia w zakresie ESG.
- Greenwashing
- Definicja, przykłady.
- Jak uniknąć procederu?
- Kary z zakresu E-, S-, G-.
- Budowanie zrównoważonego i zintegrowanego portfela ESG.
- Zrównoważone finansowanie – zielone instrumenty finansowe.
- Zielone kredyty.
- Zielone obligacje.
- Tworzenie zrównoważonej wartości przedsiębiorstwa w zakresie ESG.
- Czy uwarunkowania prawne mogą stanowić szansę?
- Co stanowi wartość dla interesariuszy?
- Jakie są korzyści dla organizacji?
Prowadzący
Piotr Prokocki – ekspert podatkowy z wykształceniem prawnym i ekonomicznym (doradca podatkowy nr 13404 i radca prawny nr WA-12559). Posiada ponad 10 letnie doświadczenie zdobyte w branży doradztwa podatkowego (w Big4 i w dużej kancelarii prawnej) oraz w biznesie (jako wewnętrzny menedżer podatkowy w grupie kapitałowej z branży produkcji wyrobów medycznych). Piotr jest specjalistą ds. podatków bezpośrednich, specjalizującym się głównie w planowaniu podatkowym, podatkach międzynarodowych, transakcjach M&A i cenach transferowych. W swojej karierze Piotr pracował dla firm krajowych i międzynarodowych grup kapitałowych z różnych sektorów (głównie: nieruchomości, IT i fundusze inwestycyjne). Aktualnie współpracuje z działem doradztwa podatkowego globalnej firmy świadczącej usługi korporacyjne, księgowe i administrowania funduszami inwestycyjnymi.
Joanna Aleksandrowicz – radca prawny, doświadczony szkoleniowiec z obszaru podatków dochodowych i wykładowca na Uniwersytecie WSB Merito w Gdańsku. Absolwentka kierunku Prawo na wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, a także Finansów i Rachunkowości spec. Doradztwo Podatkowe w Wyższej Szkole Bankowej w Gdańsku. Stypendystka Rektora UG za osiągnięcia w nauce 2012-2016. W trakcie studiów jej zainteresowania skupiały się przede wszystkim na prawie podatkowym, odbywała praktyki zarówno w spółkach doradztwa podatkowego, jak i kancelariach radcowskich. Ukończyła aplikację radcowską przy OIRP w Gdańsku. Aktualnie zajmuje się bieżącą obsługą prawno-podatkową spółek, ze szczególnym uwzględnieniem podatków dochodowych. Posiada doświadczenie w zakresie regulacji dotyczących MDR, a także uczestnicy w procesie przygotowywania dokumentacji cen transferowych dla klientów.
Marcin Otręba – doradca podatkowy, Absolwent Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii UW. Posiada wieloletnie doświadczenie w stosowaniu polskiego i międzynarodowego prawa podatkowego. Specjalizuje się w zagadnieniach podatków pośrednich. Autor wielu publikacji dla biuletynu VAT, wydawnictwa INFOR. Wykładowca na uczelni wyższej. Wieloletni pracownik Izby Skarbowej we Wrocławiu. Zdobywał doświadczenie w międzynarodowych firmach zajmując się podatkiem VAT. Trener Centrum Edukacji Zawodowej Resortu Finansów w zakresie podatku od towarów i usług oraz ordynacji podatkowej.
Ewa Nowak-Grzemska – doświadczony specjalista w obszarach zrównoważonego rozwoju z ponad 25-letnim doświadczeniem zawodowym, m.in. określa ryzyko środowiskowe i biznesowe, dostosowuje i wdraża ESG w strategię biznesową organizacji, przeprowadza audyty zerowe i wewnętrzne, prowadzi szkolenia pracowników z zakresu zrównoważonego rozwoju/ESG. Wieloletnia wykładowczyni w ww. zakresie na różnych kierunkach Politechniki Poznańskiej i UAM w Poznaniu. Była biegłym sądowym w zakresie ochrony środowiska. Absolwentka studiów doktoranckich na Politechnice Poznańskiej, podyplomowych na Uniwersytecie Wrocławskim „Prawo Ochrony Środowiska”, Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu „Zarządzanie Energią” oraz na Politechnice Poznańskiej „Bezpieczeństwo i Higiena pracy” oraz licznych szkoleń branżowych. Promotorka dążenia do tego, aby każdy przedsiębiorca zrozumiał, że obszary zrównoważonego rozwoju mogą stać się atutem a nie uciążliwą koniecznością.