Zatrudnienie cudzoziemców w świetle projektowanych zmian ustawy – co nas czeka w najbliższym czasie?

Wejście w życie nowej ustawy uporządkuje systematykę aktów prawnych. Wreszcie spośród przepisów ogólnych zostaną wyszczególnione te, które dotyczą poszczególnych rodzajów zezwoleń na pracę. Projektowana ustawa opiera się na dotychczasowych rozwiązaniach prawnych. Jednocześnie wprowadzone zostaną fundamentalne zmiany, które będą miały decydujący wpływ na poprawę funkcjonowania systemu dopuszczania cudzoziemców do polskiego rynku pracy na podstawie zezwolenia na pracę cudzoziemca.  

Projekt ustawy dalej reguluje zagadnienia dotyczące m.in. dokumentów jakie zobowiązani są zorganizować pracodawcy tj. zezwoleń na pracę wydawanych przez wojewodów i starostów oraz oświadczeń o powierzeniu o pracę. Część dotychczasowych rozwiązań pozostaje w mocy prawnej. Modyfikacje polegają na zmianie zasad ich przyznawania. Pojawia się więcej pytań dotyczących weryfikacji stanu faktycznego. 

Na czym polegają zmiany?

1. Nastąpi pełna elektronizacja procedur związanych z uzyskaniem zezwolenia na pracę cudzoziemców. Podmiot zatrudniający i pracujący cudzoziemiec będą mieli dostęp do kont w  systemie teleinformatycznym. Umożliwi to także faktyczne monitorowanie powierzenia pracy cudzoziemcowi na podstawie informacji pozyskiwanych z innych systemów teleinformatycznych. Zelektronizowana zostanie cała procedura: od złożenia wniosku, aż po odbiór decyzji w tych sprawach oraz postępowań odwoławczych. Ma to na celu skrócenie terminów wydawania zezwoleń i usprawnienie procesu rozpatrywania spraw.
2. Oświadczenie o zatrudnieniu cudzoziemca zastąpi obowiązujące obecnie oświadczenie o  powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Oczywiście, będzie się je składać elektronicznie poprzez system teleinformatyczny www.praca.gov.pl. 
3. Wysokość wynagrodzeń cudzoziemców będzie badana i porównywana z kwotami oferowanymi na lokalnym rynku pracy. Badanie będzie pomocniczym narzędziem, służącym porównaniu wynagrodzeń.
4. Nowa ustawa wprowadzi ograniczenie liczby procedur i formalności. 

Likwidacja testu rynku pracy odciąży pracodawców oraz urzędy. W postępowaniu o wydanie zezwolenia na pracę nie będzie wymogu przedstawienia informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy. 

Ustawa zlikwiduje postępowania w sprawie przedłużenia zezwolenia na pracę w  dotychczasowym kształcie. Obecnie jest ono wydawane, gdy pracodawca kontynuuje powierzenie pracy cudzoziemcowi na tym samym stanowisku. W myśl nowej ustawy, zastąpi je zezwolenie na pracę z zachowaniem możliwości wykonywania pracy w trakcie procedury wydawania zezwolenia z zachowaniem dotychczasowych ułatwień przewidzianych dla przedłużenia zezwolenia. Wprowadzone będzie nowe ułatwienie polegające na rozpatrzeniu wniosku w pierwszej kolejności.

5. Ustawa wprowadzi lepsze narzędzia do zwalczania nadużyć, ochrony krajowego rynku pracy oraz migrantów. Projekt doprecyzowuje przesłanki wydania oraz odmowy wydania zezwolenia na pracę oraz wpisu oświadczenia do ewidencji oświadczeń. Doprecyzowuje także podstawę prawną do odmowy udzielenia zezwolenia lub wpisu oświadczenia w różnych przypadkach.  Projekt zakłada wprowadzenie obligatoryjnej przesłanki odmowy udzielenia zezwolenia na pracę, gdy pracodawca nie opłaca składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne lub zaliczek na podatek dochodowy.  Dotychczas przesłanka ta miała charakter fakultatywny.  Nowy akt prawny utrzymuje zasadę, że nałożenie na pracodawcę kary za określone czyny będzie przesłanką odmowy udzielenia zezwolenia na pracę. Utrzymana zostanie zasada porównywalności wynagrodzenia cudzoziemca. Jest ona jednym z  podstawowych narzędzi prawnych gwarantujących uzupełniający charakter dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy. Ma ona na celu zapobieganie sytuacjom, gdy obywatele polscy są zastępowani tańszymi pracownikami z krajów trzecich. Planowane jest szersze wykorzystanie bazy CBOP (Centralna Baza Ofert Pracy) jako narzędzia ułatwiającego weryfikację czy wynagrodzenie dla cudzoziemca nie jest zaniżone. W ustawie pojawia się nowa definicja nielegalnego zatrudnienia. Nie będą to tylko przypadki braku zezwolenia, ale także wynikające z charakteru pracy.

Wnioski

Mamy do czynienia z zupełnie nowym projektem przepisów o zatrudnianiu cudzoziemców. Nowe przepisy wydają się bardziej czytelne, uporządkowane, a więc łatwiejsze do zastosowania niż zawarte w dotychczasowych aktach prawnych. W nowym projekcie zostały wyeliminowane pewne niejasności wynikające z ustawy o promocji zatrudnienia. Elektronizacja procedury w dłuższym okresie czasu ułatwi proces zatrudnienia pracownika. 

Należy zauważyć, że sankcje za nieprzestrzeganie przepisów będą bardziej dotkliwsze niż w  przypadku dzisiejszych rozwiązań. Przykładowo, w art. 76 ust. 9 projektu wprowadzono przepisy, z których wynika, że wymiar kary grzywny będzie wymierzony proporcjonalnie do liczby cudzoziemców, którym powierzono pracę nielegalnie w kwocie nie niższej niż 500 zł za jednego cudzoziemca. 

Projektowana ustawa, jak zaproponowało MRiPS, ma wejść w życie już w 2022 r. po upływie 7 dni od dnia jej ogłoszenia.