Artykuł napisany przez:
Daniel Pałyga
Absolwent Uniwersytetu Opolskiego Wydziału Ekonomicznego na kierunku Administracja. Ukończył także Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania, Informatyki i Finansów na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Były Inspektor Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Opolu. Wieloletni trener oraz wykładowca na uczelni wyższej, który od 2012 r. który przeprowadza szkolenia dla podmiotów publicznych i prywatnych. Specjalista z zakresu prawa pracy, legalności zatrudnienia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. W trakcie wykonywania pracy w PIP Opole wielokrotnie współpracował z jednostką Straży Granicznej w Opolu oraz Komendami Powiatowymi Policji na terenie województwa opolskiego. Prowadził szkolenia dla jednostek publicznych z ramienia PIP w Opolu np. Urzędów Pracy i szkół. Od 1997 r. związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada szerokie doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz praktyk stosowanych przez podmioty prywatne.
W tym wpisie przeczytasz:
Znaczny stopień niepełnosprawności
Umiarkowany stopień niepełnosprawności
Lekki stopień niepełnosprawności
- Uprawnienia pracowników niepełnosprawnych
- Czas pracy osoby niepełnosprawnej
- Urlop i nieobecność pracownika ze stopniem niepełnosprawności
- Inne regulacje dotyczące zatrudniania osób niepełnosprawnych
- Dofinansowanie zatrudniania osób niepełnosprawnych
- Podsumowanie
- Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jest tak samo proste i a jednocześnie równie skomplikowane, jak w przypadku innych pracowników. Wszyscy mamy te same prawa i obowiązki, tylko w nielicznych przypadkach osoby z niepełnosprawnością mają dodatkowe uprawnienia. Państwo Polskie przyznało te uprawnienia, aby ułatwić tym osobom wykonywanie pracy, zwłaszcza w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa i higieny pracy.
Stopnie niepełnosprawności
Osoby niepełnosprawne są kwalifikowane przez powiatowe, miejskie lub wojewódzkie komisje do trzech stopni niepełnosprawności, które warunkują rodzaj dodatkowych uprawnień. Co te stopnie oznaczają?
Znaczny stopień niepełnosprawności
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. W celu pełnienia ról społecznych osoby takie wymagają stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Umiarkowany stopień niepełnosprawności
Ten stopnień niepełnosprawności oznacza zaliczenie do osób z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Wymagają one czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.
Lekki stopień niepełnosprawności
Niepełnosprawność w stopniu lekkim oznacza zaliczenie pracownika do osób, które mają naruszoną sprawność organizmu, powodującą w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną.
Czas pracy osoby niepełnosprawnej
Na czas pracy ma wpływ Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w której ustalono szczególne uprawnienia tj.:
- praca nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo,
- czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo,
- osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Powyższe regulacje są zasadami ogólnymi, od których istnieją dwa wyjątki. Odstępstwo dotyczy pracowników zatrudnionych przy pilnowaniu oraz dla pracowników, którym lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników (lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą) wyrazi na to zgodę.
Pracownicy posiadający aktualne orzeczenie o niepełnosprawności posiadają także prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas tej przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
Urlop i nieobecność pracownika ze stopniem niepełnosprawności
Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba niepełnosprawna nabywa jednak dopiero po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności przez komisję.
Dla osób niepełnosprawnych zaliczanych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zapewniono także prawo do zwolnienia z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w przypadku:
- udziału w turnusie rehabilitacyjnym w wymiarze do 21 dni roboczych,
- uczestniczenia za zgodą lekarza w dodatkowym turnusie,
- korzystania z badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy.
Inne regulacje dotyczące zatrudniania osób niepełnosprawnych
Szczególne uprawnienia osób z niepełnosprawnością wynikają także ze szczególnej ochrony prawnej tych osób wyrażonej w art. 113 Kodeksu Pracy w zakresie zakazu dyskryminacji. W tym uregulowaniu wskazano, iż to pracodawca zobowiązany jest przestrzegać zasad w zakresie dyskryminacji bezpośredniej jaki pośredniej.
- Dyskryminacja bezpośrednia ma miejsce, kiedy np. kandydat/kandydatka jest odrzucana ze względu na to, że jest osobą niepełnosprawną.
- Dyskryminacja pośrednia ma miejsce wtedy, gdy np. w organizacji wprowadzono jakieś premie czy nagrody za pracę przez okres 40 godzin w tygodniu. Osoby niepełnosprawne nie mogą tego warunku spełnić, gdyż mogą podejmować pracę tylko w wymiarze 35 godzin tygodniowo.
W przypadku takich nieprawidłowości pracownik może otrzymać w sądzie odszkodowanie.
Zasady wspierania osób niepełnosprawnych zostały dodatkowo zaznaczone w art. 183a Kodeksu Pracy dotyczącym równego traktowania w zatrudnieniu także osób niepełnosprawnych.
Dofinansowanie zatrudniania osób niepełnosprawnych
Pracodawcy zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na etaty (są wyjątki od tej zasady) zobowiązani są do dokonywania wpłat na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Środki z tego funduszu służą wsparciu osób niepełnosprawnych także przy zatrudnianiu.
PFRON oferuje różnego rodzaju wsparcie dla pracodawców, w tym m.in. dofinansowanie wynagrodzeń, kredytów oraz wyposażenie stanowisk pracy. Szczegółowe informacje znaleźć można na stronie funduszu.
Kwota miesięcznego dofinansowania uzależniona jest od stopnia niepełnosprawności pracownika.
- 2 400 zł – przysługuje pracodawcy w związku z zatrudnieniem pracownika o znacznym stopniu niepełnosprawności,
- 1 350 zł – przysługuje pracodawcy w związku z zatrudnieniem pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
- 500 zł – przysługuje pracodawcy w związku z zatrudnieniem pracownika z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Kwoty, o których mowa powyżej, w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, którym orzeczono chorobę psychiczną (02-P), upośledzenie umysłowe (01-U), całościowe zaburzenia rozwojowe (12-C), epilepsję (06-E) oraz osób niewidomych w stopniu znacznym i umiarkowanym (04-O) zwiększa się o:
- 1 200 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 3 600 zł),
- 900 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 2 250 zł),
- 600 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności (w sumie kwota dofinansowania wynosi 1 100 zł).
Podsumowanie
Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021 wskazują, że liczba osób niepełnosprawnych ogółem według stanu na dzień 31 marca 2021 r. wynosiła 5,4 mln i stanowiła 14,3% ludności kraju wobec 12,2% w 2011 r. oraz 14,3% w 2002 r. Z uwagi na rosnącą liczbę potencjalnych kandydatów z orzeczeniem, warto więc już dziś wdrażać rozwiązania umożliwiające przyjęcie takich osób do grona pracowników. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych to nie tylko wyzwanie, ale przede wszystkim szansa na rozwój organizacji, wykorzystanie wsparcia finansowego oraz tworzenie różnorodnego i przyjaznego miejsca pracy.
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Zatrudnienie osób niepełnosprawnych jest procesem dobrze uregulowanym prawnie, co pozwala na łatwe wprowadzenie odpowiednich rozwiązań w organizacji.
- Pracodawca zatrudniający osoby niepełnosprawne może liczyć na dodatkowe korzyści finansowe i wsparcie z PFRON.
- Dostosowując się do potrzeb pracownika niepełnosprawnego, organizacja może stworzyć przyjazne środowisko pracy, wspierając produktywność i komfort zatrudnionych.
- Zatrudnianie osób niepełnosprawnych sprzyja budowaniu różnorodności w miejscu pracy i pozytywnie wpływa na kulturę organizacyjną.
- Rosnąca liczba osób niepełnosprawnych na rynku pracy to szansa na pozyskanie lojalnych i zaangażowanych pracowników.
