Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia/Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia […] przewiduje odwołanie z dniem 1 lipca 2023 r. stanu zagrożenia epidemicznego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Podczas epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego zostało wprowadzonych wiele szczególnych rozwiązań kadrowych na mocy Ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: „Ustawa”). Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza dla pracodawcy oraz pracowników aktualizację szeregu obowiązków zawieszonych tymczasowo od 2020 roku, bądź wręcz potrzebę podjęcia działań w stosunkowo krótkim czasie liczonym od 01 lipca 2023 r.
BADANIA PROFILAKTYCZNE
Badania wstępne
W okresie obowiązywania stanu epidemii oraz zagrożenia epidemicznego kandydaci do pracy, którzy posiadali aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca stwierdził, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, bądź w ogóle nie podlegali wstępnym badaniom lekarskim (osoby zatrudniane na stanowiska administracyjno-biurowe) bądź podlegali badaniom wstępnym, jeśli przyjęcie do pracy następowało w ciągu 180 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy (osoby zatrudniane na stanowiska inne niż administracyjno-biurowe). Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza powrót do kodeksowego terminu przewidzianego w art. 229 § 11 KP, tzn. zatrudnienia w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy.
Badania okresowe
Zgodnie z art. 12a. Ustawy w okresie stanu epidemii oraz stanu zagrożenia epidemicznego zostały zawieszone obowiązki związane z badaniami okresowymi, czyli obowiązek:
- podlegania pod okresowe badania lekarskie,
- wystawienia skierowania na badanie lekarskie,
- zapewnienia pracownikom zatrudnionym w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających okresowych badań lekarskich po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza aktualizację dotychczas zawieszonych obowiązków. Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonanie zawieszonych obowiązków i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni. Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po dniu 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego.
SZKOLENIA BHP
Szkolenia wstępne
Wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego przestanie obowiązywać specjalne rozwiązanie przewidziane w art. 12e ust. 1 Ustawy dopuszczające w okresie stanu zagrożenia epidemicznego szkolenia wstępne w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy i służby w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, z wyjątkiem instruktażu stanowiskowego pracownika zatrudnianego na stanowisku robotniczym albo na stanowisku, na którym występuje narażenie na działanie czynników niebezpiecznych bądź pracownika przenoszonego na takie stanowisko bądź ucznia odbywającego praktyczną naukę zawodu oraz studenta odbywającego praktykę studencką. Nie można oczywiście zapomnieć o szczególnym rozwiązaniu wprowadzonym do KP z dniem 7 kwietnia 2023 r. w postaci art. 6731 § 2 KP, który przewiduje, iż w przypadku gdy uzgodnienie pracy zdalnej nastąpiło przy zawieraniu umowy o pracę, szkolenie wstępne BHP osoby przyjmowanej do pracy na stanowisko administracyjno-biurowe może być przeprowadzone w całości za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.
Szkolenia okresowe
Art. 12e Ustawy przewidywał, iż w przypadku gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy lub bezpieczeństwa i higieny służby przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, termin ten wydłuża się do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. Po upływie wspomnianego terminu pracownik musi posiadać ważne szkolenie okresowe.
URLOP WYPOCZYNKOWY
Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza, iż pracodawcy na podstawie art. 15gc Ustawy nie będą już mogli udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego (niewykorzystanego w poprzednich latach kalendarzowych) w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów. Przepisy Ustawy dawały pracodawcy możliwość skierowania pracownika na zaległy urlop nie tylko z poprzedniego roku kalendarzowego w wymiarze nawet do 30 dni.
OGRANICZENIE WYSOKOŚCI ODPRAW
Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego to również brak możliwości ograniczenia na podstawie art. 15gd Ustawy wysokości odpraw, odszkodowań lub innych świadczeń pieniężnych przewidzianych do wypłaty na wypadek ustania stosunku pracy do dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
UMOWY O ZAKAZIE KONKURENCJI PO USTANIU STOSUNKU PRACY
Wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego zarówno zatrudniony, jak i podmiot zatrudniający zostaną pozbawieni uprawnienia przewidującego w art. 15gf Ustawy
7-dniowe wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług, umowy o dzieło. Powyższe rozwiązanie pozwalało każdej z stron rozwiązać umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy, nawet jeśli w treści umowy takie rozwiązanie nie było przewidziane. Z brzmienia art. 15gf Ustawy wynika, iż jeśli pracodawca wypowie umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy w ostatnim dniu obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, to mimo iż okres wypowiedzenia upłynie już po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego, to rozwiązanie umowy będzie skuteczne.
ZFŚS
Artykuł 15ge Ustawy przewidział możliwość zawieszenie obowiązku tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, dokonywania odpisu podstawowego czy wypłaty świadczeń urlopowych. Ponadto art. 15ge ust. 3 dawał w okresie zagrożenia epidemicznego w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń możliwość niestosowania postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania ustalających wyższą wysokość odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych oraz inne świadczenia o charakterze socjalno-bytowym niż określa ustawa o ZFŚS. W takim przypadku pracodawcy stosowali ustawową wysokość odpisu. Odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego oznacza aktualizację zawieszonych obowiązków w związku z działalnością socjalną pracodawcy. Mimo odwołania stanu zagrożenia epidemicznego do końca 2023r., obowiązuje podwyższony z 1000 zł do 2000 zł limit zwolnienia z opodatkowania przychodów z tytułu rzeczowych i pieniężnych świadczeń sfinansowanych w całości ze środków ZFŚS.
KADENCJA ORGANÓW ZZ
Artykuł 14i Ustawy wprowadził przedłużenie kadencji m.in. organu statutowego związku zawodowego oraz społecznego inspektora pracy w przypadku, gdy ze względu na stan zagrożenia epidemicznego nie było możliwości przeprowadzenia wyborów. Wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego następuje początek biegu 90 dniowego terminu na przeprowadzenie nowych wyborów.
FIKCJA DORĘCZENIA
Artykuł 98 Ustawy przewidział, iż nieodebranych pism podlegających doręczeniu za potwierdzeniem odbioru przez operatora pocztowego, których termin odbioru określony w zawiadomieniu o pozostawieniu pisma przypadał w okresie stanu zagrożenia epidemicznego nie można uznać za doręczone w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego oraz przed upływem 14 dni od dnia zniesienia tego stanu. Fikcja doręczenia miała zastosowanie do przesyłek wysyłanych m.in. przez sądy, organy administracji publicznej czy prokuraturę, ale już nie do listów poleconych nadanych przez podmioty prywatne. W praktyce oznaczało, iż oświadczenie pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 52 KP nazywane potocznie dyscyplinarką) czy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia bez winy pracownika (art. 53 KP) nieodebrane na poczcie mimo podwójnego awizowania były traktowane jako niedoręczone.
LEGALIZAJA POBYTU I ZATRUDNIENIA CUDZOZIEMCÓW
Przepisy Ustawy przewidziały przedłużenie do upływu 30 dni po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego legalizacji pobytu w Polsce cudzoziemców, których zezwolenia na pobyt czasowy, wizy krajowe czy krótkoterminowe tytuły pobytowe wygasły w trakcie stanu epidemii bądź stanu zagrożenia epidemicznego. 30-dniowy okres po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego przyjęto również dla przedłużenia ważności zezwoleń na pracę oraz dopuszczalnego okresu pracy na podstawie zarejestrowanego oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, która wygasła w czasie pandemii lub stanu zagrożenia epidemicznego. Cudzoziemcy, których tytuł pobytowy nie wynika z art. 2 ust. 1 Ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, będą mieli tylko 30 dni na złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt, natomiast pracodawcy na legalizację zatrudnienia.
