Wstęp
Pracodawca ma obowiązek weryfikacji stanów faktycznych dla stażu pracy oraz wykształcenia pracownika.
Te dwa czynniki wpływają na różne uprawnienia pracownicze, gdyż:
- Staż zawodowy wpływa na uprawnienie dotyczące:
- wymiaru urlopu wypoczynkowego,
- stażu pracy dla wysługi lat, dodatków stażowych wynikających z dodatkowych uprawnień pracowniczych stosowanych zazwyczaj w administracji publicznej,
- nagród jubileuszowych,
- stażu pracy we wskazanych zawodach lub zakładach pracy (specjalne dodatki pracownicze za pracę w warunkach szczególnych lub szkodliwych).
- Poziom wykształcenia wpływa na uparwnienia dotyczące:
- wymiaru urlopu wypoczynkowego,
- uprawnień zawodowych (wykonywania poszególnych zawodów i pełnienia różnych funkcji).
Wskazane powyżej informacje wynikają z obecnie obowiązującego stanu prawnego, natomiast wiemy już, że mają zostać wprowadzone zmiany w zakresie rozliczania stażu pracy.
Dodatkowe okresy wliczane do stażu pracy
Z informacji ze strony rządowej wynika, iż trwają prace (nie są to tylko pomysły) nad tym, aby pracodawcy do stażu pracy doliczali okresy wykonywania usług w ramach umów cywilnoprawnych oraz okresów prowadzenia działalności gospodarczej. Poszerzenie zakresu aktywności zawodowej pracowników/usługobiorców i ich zaliczanie do stażu pracy jest dla pracowników/usługobiorców bardzo korzystne i sprawiedliwe, lecz będzie to kosztowne dla pracodawców.
Polska specyfika zatrudniania w większości opierała się i w niektórych miejscach nadal opiera na umowach cywilnoprawnych przy pracach prostych lub krótkotrwałych. Projektowana zmiana będzie wpływać na dodatkowe uprawnienia i wynagrodzenia pracowników.
To co jest proste i oczywiste dla pracowników, iż umowy cywilnoprawne i prowadzenie działalności gospodarczej zaliczamy do stażu pracy, w rzeczywistości dla kadr może być problematyczne.
Przyjrzyjmy się poszczególnym tytułom prawnym.
Umowa zlecenie
Umowa zlecenie to umowa w zakresie świadczenia usług, w której określa się zazwyczaj:
- zakres czynności,
- wynagrodzenie za wykonane czynności,
- okres na który została zawarta,
- inne ustalenia.
Przy stosowanej konstrukcji prawnej w zakresie dlugości trwania tej umowy określa się tylko okres trwania, bez precyzyjnego okresu jej wykonywania. Nawet uwzględniając okres zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego, wskazuje się tylko okres podlegania ubezpieczeniu, a nie okres świadczenia usług. Jeżeli ustawodawca pójdzie najprostszą ścieżką i uzna, że do stażu pracy zaliczamy okres trwania takiej umowy to będzie to prawie prawda.
W przypadku wystawiania świadectwa pracy pracodawca poświadcza, że ktoś był w zatrudnieniu od – do, natomiast w przypadku umów zleceń nie ma świadectw pracy, więc co ma być potwierdzeniem okresu wykonywania usługi?
Przykład: Umowa zlecenie na okres 01.06.2024r.-30.06.2024r. – usługi świadczone (np. w zakresie posprzątania hali produkcyjnej), w okresie 01-09.06.2024 r. (9 dni), a w umowie cały miesiąc.
Umowa o dzieło
To rodzaj umowy w zakresie wytworzenia, naprawy lub zmiany poszczególnego przedmiotu umowy (przedmiot może być materialny – obraz jak i niematerialny – przedstawienie), w której określa się zazwyczaj:
- przedmiot umowy,
- wynagrodzenie za wykonane czynności,
- okres, na który została zawarta,
- inne ustalenia.
Tak jak w przypadku umowy zlecenia także i w tym przypadku jest zazwyczaj wskazany okres, w którym to dzieło ma być wykonane, ale bez precyzyjnego określenia okresu trwania.
W przypadku umowy o dzieło także nie jest stosowany żaden dokument, który można by nawet w dużym uproszczeniu nazwać świadectwem pracy/wykonaniem dzieła.
Przykład: Umowa o dzieło na okres 01.04.2024r.-30.06.2024r. – dzieło ma polegać na stworzeniu jednego utworu muzycznego do serialu telewizyjnego. Jak długo to “dzieło” będzie powstawać – jeden dzień, jeden tydzień czy może jeden miesiąc? W umowie są trzy miesiące.
Działalność gospodarcza
W przypadku takiej aktywności jest akurat stosunkowo łatwiej, gdyż okres prowadzenia działaności jest oficjalnie rejestrowany i kontolowany przez ZUS (okres w zakresie odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne) jak i przez organy skarbowe (wystawanie rachunków, faktur i rozliczanie podatków).
Co powinien zrobić pracodawca?
Resumując poszczególne umowy, ustawodawca będzie zmuszony do dokonania wyboru :
- wyliczać staż pracy liczony od dat zawarcia umowy – łatwe i szybkie do policzenia, ale czy sprawiedliwie?
- wyliczać staż pracy od okresów faktycznie wykonywanych usług – trudne do policzenia, bez konieczności prowadzenia szczegółowej ewidencji okresów wykonywania usług będzie niemożliwe.
Znaczenie zapowiadanych zmian
W przypadku pracodawców posiadających zapisy o dodatkach do wynagrodzenia za staż pracy, proponowane zmiany w znaczący sposób mogą wpłynąć na koszty zatrudniania pracowników. O ile podmioty prywatne zapewne dokonają zmian w regulaminach wynagradzania, aby ograniczyć koszty (wariant korzystny dla organizacji) albo będą musiały znaleźć więcej pieniędzy (wariant korzystny dla pracowników) o tyle podmioty publiczne raczej będą zobligowane płacić więcej.
Artykuł napisany przez:
Daniel Palyga
Absolwent Uniwersytetu Opolskiego Wydziału Ekonomicznego na kierunku Administracja. Ukończył także Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania, Informatyki i Finansów na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Były Inspektor Pracy z Opola zajmujący się tematyką związaną z kontrolą prawnej ochrony pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, legalnością zatrudnienia. Od 1997 r. związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada szerokie doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz praktyk stosowanych przez podmioty prywatne. Przez 11 lat pracownik Państwowej Inspekcji Pracy, wcześniej pracował w agencji pracy, gdzie realizował projekty związane z zatrudnianiem osób poza granicami Polski, pracą tymczasową, doradztwem personalnym. Posiada ponad 5-letnie doświadczenie w urzędach zajmujących się kontrolą legalności zatrudnieni.
