Nowe obowiązki pracodawców w obszarze BHP od 17 listopada – nowe zasady pracy przy komputerach.

Przepisy BHP – obowiązek pracodawcy

Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawcę – stronę stosunku pracy – obowiązek zagwarantowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Tym samym jest on zobowiązany chronić życie i zdrowie pracowników zapewniając im odpowiednie warunki pracy, które osiąga przy wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.   

Pod ochroną pracy będziemy rozumieć także obowiązki w zakresie monitorowania i oceny zagrożeń jakie mogą być związane z pracą, wskazanie sposobów ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.

Artykuł 207 Kodeksu pracy nakłada na pracodawcę odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązki pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy mają charakter bezstronny, realny, jednostronny, niepodzielny, podwójnie kwalifikowany, co wynika z wyroku WSA/Bydgoszcz (II SA/Bd 527/10, CBOSA). 

Zgodnie z art. 212 pkt 1 i 4 K. p. pracodawca odpowiada także za sposób:

•  zorganizowania stanowiska pracy, 
• dbania o stan pomieszczeń, 
• wyposażenia, 
• doboru środków ochrony zbiorowej i ich stosowania zgodnie z przeznaczeniem.

Nowe rozporządzenie 

Z dniem 17 listopada 2023 obowiązują nowe rozwiązania jakie pracodawca jest zobowiązany zastosować na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. 

Nowe “Rozporządzenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe” wprowadziło zmiany w przepisach, które dotyczą: 

• monitorów ekranowych, 
• krzeseł, 
• obowiązku zapewnienia okularów lub szkieł kontaktowych korygujących wzrok.

Punktem wyjścia dla przybliżenia nowych przepisów jest zapoznanie się ze zmienioną definicją stanowiska pracy.

Zgodnie z § 2 pkt 2 rozporządzenia pod pojęciem:

• stanowisko pracy – należy rozumień przestrzeń pracy wraz z:

1. wyposażeniem podstawowym, w tym monitorem ekranowym, klawiaturą, myszą lub innymi urządzeniami wejściowymi, oprogramowaniem z interfejsem dla użytkownika, 
2. krzesłem i stołem,
3. opcjonalnym wyposażeniem dodatkowym, w tym stacją dysków, drukarką, skanerem, uchwytem na dokumenty, podnóżkiem.

W załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 18 października 2023 r. (Dz. U. poz. 2367) znajdujemy konkretne rozwiązania jakie powinien przyjąć pracodawca, aby spełnić minimalne wymagania BHP oraz ergonomii.

Tak więc:

• Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika. 

• W przypadku stosowania systemów przenośnych przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku pracy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy, stanowisko pracy powinno być wyposażone w stacjonarny monitor ekranowy lub podstawkę zapewniającą ustawienie ekranu tak, aby jego górna krawędź znajdowała się na wysokości oczu pracownika, oraz w dodatkową klawiaturę i mysz. 

Zobowiązania do zastosowania – szczegóły

Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania:

1. znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
2. obraz na ekranie powinien być stabilny, bez migotania lub innych form niestabilności,
3. jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,
4. regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu. 

• • Ustawienie monitora ekranowego oraz innych elementów wyposażenia nie powinno wymuszać niewygodnych ruchów głowy i szyi. Górna krawędź monitora ekranowego powinna znajdować się na wysokości oczu pracownika. 
  • Ustawienie monitora ekranowego względem źródeł światła powinno ograniczać olśnienie i odbicia światła.

Klawiatura oraz mysz powinny stanowić osobne elementy wyposażenia podstawowego stanowiska pracy.

• Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji, która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy. 
• Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny być kontrastowe i czytelne.

Konstrukcja stołu powinna umożliwiać ergonomiczne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego
i klawiatury, w szczególności powinna zapewniać: 

1. wystarczającą powierzchnię, gwarantującą łatwe posługiwanie się elementami wyposażenia stanowiska pracy i wykonywanie czynności związanych z pracą,
2. ustawienie klawiatury z zachowaniem takiej odległości od przedniej krawędzi stołu, która umożliwia podparcie dla rąk i przedramion z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,
3. ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, bez konieczności przyjmowania wymuszonych pozycji. 

• • Pracownik powinien mieć zapewnioną odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu oraz do przyjęcia wygodnej pozycji i możliwości jej zmiany podczas pracy. 
  •  Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa. 

Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać: 

1. dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi, 
2. regulację wysokości siedziska, regulację wysokości oparcia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, regulację kąta pochylenia oparcia oraz odpowiednie wymiary oparcia
   i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów,
3. wyprofilowanie siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i ud,
4. możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,
5. regulowane podłokietniki.

•  Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej. 

Dodatkowo:

• Jeżeli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokumenty, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika.
• Na życzenie pracownika stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek.

Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych. 

• Stanowisko pracy powinno być tak usytuowane w pomieszczeniu, aby pracownik miał do niego swobodny dostęp. 

Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, w szczególności:

1. oświetlenie na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być dostosowane do rodzaju wykonywanych prac,
2. należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie odbiciowe od monitora ekranowego, w szczególności przez stosowanie odpowiednich opraw oświetleniowych, instalowanie urządzeń eliminujących nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowisko pracy. 

• Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem że będą to oprawy niepowodujące olśnienia. 

Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a także przy planowaniu wykonywania zadań z użyciem monitora ekranowego pracodawca powinien uwzględniać w szczególności następujące wymagania: 

1. oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania,
2. systemy komputerowe powinny zapewniać przekazywanie pracownikom informacji zwrotnej o ich działaniu,
3. systemy komputerowe powinny gwarantować wyświetlanie informacji w formie
   i tempie odpowiednich dla pracownika.

Pracodawca jest zobowiązany zastosować nowe przepisy do nowo zatrudnionych pracowników. Natomiast w stosunku do już zatrudnionych, czyli przed 17 listopada 2023 r. ma czas 6 miesięcy na dostosowanie ich stanowisk do nowych wymogów.