W dniu 1 grudnia 2022 r. uchwalono w Sejmie zmianę do Kodeksu Pracy (projekt ustawy przekazano do Senatu), w którym m.in. regulowane są kwestie dotyczące umożliwienia pracodawcy kontroli trzeźwości innych środków odurzających.
Po wejściu w życie pracodawca będzie mógł, tak jak kiedyś, sprawdzać, czy pracownicy mogą bezpiecznie wykonywać pracę bez stanowienia zagrożenia dla siebie i innych osób. Kontrola trzeźwości i bycie pod wpływem innych środków ma być prowadzona w taki sposób, aby nie naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika i ma być prowadzona w przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnych. Kontrola trzeźwości obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.
Badanie ma być przeprowadzone w taki sposób, aby móc stwierdzić brak obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości w rozumieniu odpowiednio art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
(Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 i 2469 oraz z 2022 r. poz. 24, 218 i …):
- w rozumieniu art. 46 ust. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277, z 2020 r. poz. 1492 oraz z 2021r. poz. 41 i 694) tj. cyt.:
„2. Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności
w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.”
- w rozumieniu art. 46 ust. 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2277, z 2020 r. poz. 1492 oraz z 2021 r. poz. 41 i 694) tj. cyt. : Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: 1) stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo 2) obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Uprawnienia pracodawcy
Pracodawca oraz podmiot organizujący pracę wykonywaną przez inne osoby fizyczne będzie posiadał uprawnienie do kontroli także:
- zleceniobiorców,
- osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą,
- podwykonawców
na okoliczność podejrzenia bycia pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających (działających podobnie do alkoholu).
Pracodawca przetwarza informacje o dacie, godzinie i minucie badania oraz jego wyniku wskazującym na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości wyłącznie w przypadku, gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony dóbr i przechowuje te informacje w aktach osobowych pracownika przez okres nieprzekraczający roku od dnia ich zebrania.
W przypadku zastosowania kary upomnienia, kary nagany lub kary pieniężnej pracodawca przechowuje informacje w aktach osobowych pracownika do czasu uznania kary za niebyłą zgodnie z art. 113.
Wprowadzenie kontroli trzeźwości i sposób przeprowadzania kontroli trzeźwości, w tym rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, czas i częstotliwość jej przeprowadzania, pracodawca ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu.
O wprowadzeniu kontroli trzeźwości, pracodawca informuje pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.
Pracodawca nie może dopuścić pracownika do wykonywania pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości, w rozumieniu odpowiednio art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo
w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.
Uprawnienia osoby kontrolowanej
Pracownik lub inna osoba świadcząca pracę będzie mógł poprosić lub zażądać ponownej kontroli przez organy porządkowe przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego. W przypadku wątpliwości ze strony organów porządkowych i/lub kontrolowanego pracownika można dokonać oceny na podstawie badania krwi. W takim przypadku winna być przeprowadzana odpowiednia procedura tj. :
Organ, zleca przeprowadzenie badania krwi, jeżeli:
- nie ma możliwości przeprowadzenia badania metodą niewymagającą badań laboratoryjnych,
- pracownik niedopuszczony do pracy odmawia poddania się badaniu metodą,
- pracownik niedopuszczony do pracy żąda przeprowadzenia badania krwi pomimo przeprowadzenia badania metodą,
- stan pracownika niedopuszczonego do pracy uniemożliwia przeprowadzenie badania metodą,
- nie ma możliwości wskazania stężenia alkoholu z powodu przekroczenia zakresu pomiarowego urządzenia wykorzystywanego do pomiaru.
Badania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe. W przypadku, gdy wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Daniel Pałyga
Absolwent Uniwersytetu Opolskiego Wydziału Ekonomicznego na kierunku Administracja. Ukończył także Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania, Informatyki i Finansów na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Były Inspektor Pracy z Opola zajmujący się tematyką związaną z kontrolą prawnej ochrony pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy, legalnością zatrudnienia. Od 1997 r. związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada szerokie doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz praktyk stosowanych przez podmioty prywatne. Przez 11 lat pracownik Państwowej Inspekcji Pracy, wcześniej pracował w agencji pracy, gdzie realizował projekty związane z zatrudnianiem osób poza granicami Polski, pracą tymczasową, doradztwem personalnym. Posiada ponad 5-letnie doświadczenie w urzędach zajmujących się kontrolą legalności zatrudnienia.
