Czy pracownik administracyjno-biurowy potrzebuje badań BHP do prowadzenia pojazdu?

Wstęp

Pracodawcy często mają wątpliwości co do zakresu badań profilaktycznych pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno–biurowych, którzy sporadycznie, ale na polecenie pracodawcy, np. w ramach podróży służbowej, będą kierować samochodem osobowym.

Skierowanie na badanie lekarskie

W skierowaniu na profilaktyczne badania lekarskie punkt „określenia stanowiska/stanowisk pracy” zawiera pod trzema gwiazdkami opis:

„Opisać: rodzaj pracy, podstawowe czynności, sposób i czas ich wykonywania.”

Czyli nie ma punktu, w którym należy wskazać wyłącznie nazwę stanowiska pracy, ale należy go rozszerzyć o informację z zakresu czynności wykonywanych przez pracownika. Mogą one wiązać się z dodatkowymi zadaniami związanymi z kierowaniem samochodem w celach służbowych – ponieważ pracownik może pojechać w delegację służbową (np. na szkolenie), albo przejechać w obrębie tej samej miejscowości (np. do klienta celem odbioru dokumentów). Nie ma znaczenia, czy pracownik skorzysta z samochodu służbowego, czy samochodu prywatnego. W każdym z tych przypadków w opisie stanowiska należy wskazać dodatkowo kierowanie samochodem w celach służbowych. Jeżeli to jest sporadycznie, można wpisać określenie „sporadycznie”.

W skierowaniu należy ponadto wypełnić pola dotyczące:

• czynników fizycznych,
• pyłów,
• czynników chemicznych, biologicznych oraz innych, w tym czynników niebezpiecznych. 

Czynniki inne są określone w tabeli, która znajduje się w  rozporządzeniu z 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, jak również w ocenie ryzyka zawodowego.

Przykład: Jeżeli pracownik na stanowisku administracyjno-biurowym ma w ocenie ryzyka zawodowego wpisane jako jedno z zagrożeń wypadek samochodowy bądź komunikacyjny należy to traktować jako zagrożenie na jego stanowisku, także w przypadku sporadycznej jazdy samochodem. Oznacza to, że w skierowaniu na badania lekarskie należy wskazać w innych czynnikach kierowanie samochodem.

Reasumując, jeżeli pracownik w ramach swoich obowiązków, nawet sporadycznie, prowadzi samochód, należy tą okoliczność ująć w treści skierowania na badania lekarskie

• po pierwsze w opisie stanowiska pracy,
• po drugie w kategorii „czynniki inne”, wskazując zagrożenie kierowania samochodem w celach służbowych.

Zakres badań profilaktycznych

O zakresie badań, w tym o skierowaniu pracownika na psychotesty, decyduje lekarz medycyny pracy.

Zgodnie z § 2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określają wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, stanowiące załącznik nr 1 do rozporządzenia. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne może poszerzyć jego zakres o dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, a także wyznaczyć krótszy termin następnego badania, niż to określono we wskazówkach metodycznych – jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej oceny stanu zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika. Lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne korzysta z zaleceń dotyczących postępowania lekarskiego w stosunku do pracowników poddanych określonym narażeniom, upowszechnianych przez instytuty badawcze w dziedzinie medycyny pracy.

Lekarz w takim przypadku może wziąć pod uwagę wytyczne Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi z dnia 19 listopada 2018 r., które zawierają propozycję zdrowia zmian załącznika do rozporządzenia w sprawie badań BHP. Zgodnie z wytycznymi, w grupie IV załącznika nr 1 do rozporządzenia powinny znaleźć się prace na stanowiskach związanych z kierowaniem pojazdami, szkoleniem i egzaminowaniem kierowców. Zakres badań takich pracowników – poza badaniem lekarskim – powinien obejmować:

• ocenę narządu równowagi,
• badanie akumetryczne,
• ocenę ostrości wzroku i zdolności rozpoznawania barw oraz widzenia przestrzennego,
• ocenę pola widzenia (w zależności od wskazań za pomocą perymetru),
• ocenę wrażliwości na olśnienie i widzenie zmierzchowe oraz oznaczenie stężenia glukozy we krwi.

Konsekwencje

Dopuszczanie do kierowania samochodem pracownika, u którego skierowaniu brakuje informacji o kierowaniu  pojazdem powoduje, że w razie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, inspektor ma prawo nakazać odsunięcie go od obowiązków związanych z kierowaniem pojazdem do czasu uzupełnienia badań profilaktycznych (z uwagi na brak pewności, czy pracownik nie ma przeciwwskazań zdrowotnych do takiej pracy).

Jeżeli się okaże, że pracownik nie miał w skierowaniu na badania lekarskie wpisanego kierowania samochodem w celach służbowych, ponieważ nie jeździł i nie było takiej potrzeby, a jednocześnie ma ważne badania lekarskie i pracodawca chce go np. oddelegować w podróż służbową samochodem, powinien przed taką delegacją skierować go na wstępne badania profilaktyczne. Jest to związane ze zmianą czynników szkodliwych ze względu na które pracownik został pierwotnie przebadany.