Artykuł napisany przez:
Daniel Pałyga
Absolwent Uniwersytetu Opolskiego Wydziału Ekonomicznego na kierunku Administracja. Ukończył także Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania, Informatyki i Finansów na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Były Inspektor Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Opolu. Wieloletni trener oraz wykładowca na uczelni wyższej, który od 2012 r. który przeprowadza szkolenia dla podmiotów publicznych i prywatnych. Specjalista z zakresu prawa pracy, legalności zatrudnienia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. W trakcie wykonywania pracy w PIP Opole wielokrotnie współpracował z jednostką Straży Granicznej w Opolu oraz Komendami Powiatowymi Policji na terenie województwa opolskiego. Prowadził szkolenia dla jednostek publicznych z ramienia PIP w Opolu np. Urzędów Pracy i szkół. Od 1997 r. związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada szerokie doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz praktyk stosowanych przez podmioty prywatne.
W tym wpisie przeczytasz:
- Elektronizacja procedur
- Zniesienie testu rynku pracy
- Szybsze wydawanie zgody na zatrudnienie
- Weryfikacja podmiotów wnioskujących o wydanie decyzji
- Wspólne kontrole Państwowej Inspekcji Pracy oraz Straży Granicznej
- Cyfrowy rejestr umów o pracę
- Programy integracyjne dla cudzoziemców
- Wyższe kary za nieprawidłowości
- Podsumowanie
- Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
20 marca 2025 r. Sejm przyjął ustawę o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, która zmienia zasady zatrudniania obcokrajowców w Polsce. Wprowadza ona pewne rozwiązania, które ułatwią zatrudnianie cudzoziemców w Polsce. Zmiany wskazują jednak bardziej na ewolucję niż rewolucję w tym zakresie. Czy ta ewolucja pozwoli na skuteczniejsze konkurowanie o pracowników z innymi państwami Unii Europejskiej? Aby odpowiedzieć na to pytanie, przyjrzyjmy się najpierw najistotniejszym zapisom tego dokumentu.
Nowe rozwiązania zakładają pełną cyfryzację procesu wydawania zezwoleń na pracę – od momentu złożenia wniosku po odbiór decyzji. Procedura oczywiście ma także pozwalać na żądanie okazania dokumentacji na wybranych etapach, co zazwyczaj oznacza wydłużenie całej procedury.
Czy i w jakim stopniu da się ten plan wykonać? Tak naprawdę dopiero najbliższe miesiące to zweryfikują, gdyż wymaga to choćby przygotowania odpowiedniego systemu. Niewątpliwie będzie to ułatwieniem dla firm w zakresie składania dokumentacji lub jej uzupełniania, jednakże bez zmian w terminie rozpatrywania wniosków przez urzędy, taka zmiana zasadniczo niewiele wnosi. Jest to na pewno krok we właściwą stronę, ale może nie być on wystarczający.
Zniesienie testu rynku pracy
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, aby zatrudnić cudzoziemca, pracodawca powinien uzyskać od starosty potwierdzenie, że na dane stanowisko brakuje odpowiednich kandydatów wśród polskich obywateli, którzy są zarejestrowani w Powiatowym Urzędzie Pracy. Nie dotyczy to zawodów i stanowisk, dla których wiadomo, że takich osób w zasobach PUP nie ma. Wykonanie takiego testu rynku pracy było dosyć uciążliwe i długotrwałe dla przedsiębiorstw, gdyż zazwyczaj PUP i tak nikogo nie mógł znaleźć, ze względu na mały poziom bezrobocia.
Nowe uregulowanie ma pozwolić na to, aby to same powiaty wyznaczały i aktualizowały informację o tym, w jakich zawodach i branżach oraz w jakim okresie należy ograniczyć możliwość powierzania pracy cudzoziemcom. Wydaje się to bardzo dobrym rozwiązaniem, które spełnia ten podstawowy warunek do zatrudniania cudzoziemców – pracę może wykonywać cudzoziemiec, gdy w zasobach lokalnych nie ma odpowiedniego personelu. Taka zasada stosowana jest na całym świecie.
Szybsze wydawanie zgody na zatrudnienie
W systemach informatycznych ma zostać wprowadzona nowa funkcjonalność w zakresie weryfikacji wydawania zezwoleń na pracę. W efekcie zwiększy się nie tylko szybkość, ale przede wszystkim efektywność procesów administracyjnych w sprawach związanych z zatrudnianiem cudzoziemców – zwłaszcza w przypadku cudzoziemców, którzy już wcześniej otrzymywali zezwolenia i nie ma do takich osób oraz przedsiębiorstw żadnych wątpliwości. Dzięki tej zmianie urzędnik nie będzie musiał przeprowadzać ponownie pełnej procedury, jeżeli ta osoba i firma już wcześniej byli sprawdzeni.
Warto pamiętać jednak o tym, iż urząd musi mieć pewność, że warto się ponownie zgodzić na zatrudnienie i jest to dokładnie weryfikowane, dlatego też czasami czas trwania procedury mimo wszystko długo trwa.
Weryfikacja podmiotów wnioskujących o wydanie decyzji
Wprowadzono nowe rozwiązanie w zakresie wydawania odmownej decyzji dla przedsiębiorstw, które zostały założone lub działają głównie w celu ułatwiania wjazdu obywatelom państw trzecich.
Takie rozwiązanie jest konieczne, aby uniknąć przenikania na teren UE osób niepożądanych i nadużywania w relacjach gospodarczych przewagi firm, które powstały tylko w celu uniknięcia płacenia danin publicznoprawnych, tym samym stosując nieuczciwą konkurencję wobec podmiotów działających zgodnie z prawem i ponoszących takie koszty.
Wspólne kontrole Państwowej Inspekcji Pracy oraz Straży Granicznej
W tym przypadku chodzi o takie możliwości prawne, aby te dwie instytucje nie przeszkadzały sobie wzajemnie i mogły razem współpracować.
Jako były Inspektor PIP nigdy nie spotkałem się z sytuacjami problematycznymi związanymi z faktem przeprowadza kontroli we współpracy ze Strażą Graniczną, natomiast mogą istnieć kwestie sporne w tym zakresie, nad którymi warto się pochylić i je doprecyzować.
Cyfrowy rejestr umów o pracę
Nowy obowiązek ma dotyczyć pracodawców oraz Agencji Pracy Tymczasowej. Jednostki te będą zobligowane do przesyłania kopii umów zawartych z cudzoziemcami. Co ważne, wojewoda ma zyskać prawo do odmowy wydania zezwolenia, jeśli uzna, że działalność firmy nie uzasadnia zatrudnienia obcokrajowca.
Takie rozwiązanie zwiększy obowiązki podmiotów zatrudniających cudzoziemców oraz będzie wymagało dodatkowych nakładów organizacyjnych, aby ten obowiązek wypełnić. Pozwoli to także podmiotom kontrolnym łatwiej nadzorować działalność firmy. Czy oprócz dodatkowych wymogów wobec pracodawców wpłynie to znacząco na liczbę pojawiających się nieprawidłowości? Czas pokaże. Zazwyczaj takie wymogi nie są uciążliwe dla firm, które nie będą chciały być do końca uczciwe, ponieważ wykorzystują one występujące nagminnie różnego typu luki w prawie.
Programy integracyjne dla cudzoziemców
Wprowadzane zmiany mają również na celu kształtować pracodawców w zakresie kompleksowego wsparcia dla pracowników z zagranicy, np. poprzez kursy języka polskiego czy szkolenia z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. W tym celu planowane jest stworzenie specjalnych punktów doradztwa w urzędach pracy oraz wsparcie w znalezieniu zakwaterowania dla pracowników spoza granic kraju.
Obserwowana tendencja wskazuje, że pracodawcy w Polsce raczej starają się dbać o cudzoziemców, a cudzoziemcy w większości wykazują się wystarczającą świadomością w zakresie ewentualnej zmiany pracy. Są oczywiście wyjątki od opisywanej sytuacji, jednak ich skala nie wydaje się na tyle duża, aby konieczne było tworzenie dedykowanych rozwiązań w tym zakresie.
Wyższe kary za nieprawidłowości
Planowane kary za naruszenie przepisów w zakresie zatrudnianiu cudzoziemców mają wynosić od 3 tys. zł nawet do 50 tys. zł. Tak wysokie grzywny utrudnią nieco funkcjonowanie Inspektorom PIP, ponieważ wnioski o ukaranie kierowane do sądów wydłużają całe postępowanie, a co za tym idzie czas przeprowadzanej kontroli. Przed zmianą możliwe było wystawienie mandatu i procedura z tym związana jest znacznie szybsza.
Problemem nie jest jednak wysokość kar, tylko jej nieuchronność i szybkość jej zastosowania. Dotychczasowe kary sięgały maksimum 30 tys. zł, a i tak sądy nawet nie zmierzały w kwoty kilkunastu tysięcy złotych grzywny za naruszenia. Być może sytuacja uległaby poprawie w przypadku, w którym pracodawca najpierw zobowiązany był zapłacić grzywnę, a dopiero po rozstrzygnięciu sprawy sąd mógłby zarządzić zwrot tych środków.
Podsumowanie
Polska na chwilę obecną posiada jeden z najniższych wskaźników bezrobocia. Zmiany demograficzne też nie wskazują na to, aby pracowników przybywało. Obecna sytuacja gospodarcza równoważy braki w jednych branżach ze zwolnieniami w innych sektorach.
Uchwalone zmiany, które przedstawione zostały powyżej, mają dążyć do poprawy procedur i zniesienia barier. Na pewno przybliżają nas one do dobrych rozwiązań, jednakże jest to przysłowiowa „kropla w morzu potrzeb” i jeszcze wiele kwestii zostało do uregulowania. Takie zmiany legislacyjne oznaczają więc w praktyce tylko konieczność dostosowania się Polski do zmian, a nie wyciągnięcie „pomocnej dłoni” do przedsiębiorców.
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Konieczność przygotowania się do cyfryzacji procesu zatrudnienia cudzoziemców – mniej formalności papierowych, ale konieczność dostosowania się do nowych systemów.
- Możliwość przyspieszenia zatrudnienia cudzoziemców dzięki zniesieniu testu rynku pracy.
- Sprawniejszą procedurę wydawania zezwoleń w przypadku sprawdzonych firm i pracowników.
- Zwiększone kontrole firm podejrzewanych o omijanie przepisów.
- Obowiązek rejestracji umów o pracę.
- Większe wsparcie dla cudzoziemców.
- Wyższe kary za nieprawidłowości w zatrudnianiu cudzoziemców, sięgające nawet 50 tys. zł.
