Artykuł napisany przez:
Anna Stokłosa
LL .M. radca prawny. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz The Catholic University of America (Waszyngton, USA). Ukończyła studia doktoranckie w Katedrze Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych UJ. Referent międzynarodowych konferencji naukowych. Prowadzi własną kancelarię prawną. Posiada bogate doświadczenie praktyczne w kwestiach związanych ze stosowaniem prawa, zarówno na etapie doradztwa, jak też w postępowaniach kontrolnych i sądowych. Prowadzi procesy w sprawach z zakresu prawa pracy, reprezentując przede wszystkim przedsiębiorców. Doświadczony szkoleniowiec zagadnień związanych z problematyką zatrudnienia oraz ochrony danych osobowych w zakresie Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. (RODO). Szkoliła takie jednostki jak Urząd Miasta Stołecznego Warszawy wraz ze wszystkimi Urzędami Dzielnic, Radnych m. st. Warszawy, Dzielnicowe Biura Finansów Oświaty m. st. Warszawy, Teatr Powszechny, Teatr Studio czy Muzeum Karykatury oraz przeprowadziła ponad 100 szkoleń zamkniętych i otwartych z tematyki RODO dedykowanych przedsiębiorcom, jak również kursów IOD.
W tym wpisie przeczytasz:
- Warunki zastosowania 50% KUP
- Prawa autorskie i KUP w przypadku zatrudnienia programisty
- Limit stosowania 50% KUP
- Oskładkowanie honorarium autorskiego
- Wynagrodzenie za pracę twórczą w różnych przypadkach
- Honorarium a wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy
- Honorarium a wynagrodzenie urlopowe
- Honorarium a nadgodziny
- Podsumowanie
- Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
Pracodawcy często zastanawiają się, czy mogą zastosować 50% koszty uzyskania przychodu (KUP) dla honorarium autorskiego w umowie o pracę.
W artykule omówiono zasady stosowania 50% KUP, oskładkowanie honorarium oraz jego uwzględnienie w wynagrodzeniach chorobowych i urlopowych. Odpowiemy również na pytanie czy w trakcie nadgodzin pracownik może wykonywać pracę w ramach pracy twórczej (czy można zastosować 50% KUP)?
Warunki zastosowania 50% KUP
Utwór może powstać w ramach umowy o pracę, umowy zlecenia lub o dzieło. Wynagrodzenie uzyskane z tych umów może stanowić honorarium autorskie, do którego mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodów. Zgodnie z interpretacją Ministra Finansów nr DD3.8201.1.2018 z dnia 15.09.2020 r., 50% KUP można stosować, gdy:
- pracownik w ramach stosunku pracy tworzy utwór będący przedmiotem prawa autorskiego,
- istnieją dowody potwierdzające stworzenie utworu (np. oświadczenie pracownika i pracodawcy),
- honorarium autorskie jest wyraźnie wyodrębnione od pozostałego wynagrodzenia.
Analiza orzecznictwa w zakresie zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów pozwala na sformułowanie poniższych zasad.
- Nie jest wystarczające oświadczenie pracodawcy (innego podmiotu) i pracownika (strony umowy cywilnoprawnej) stwierdzające, że została wykonana praca twórcza, bez określenia jaki utwór powstał (powstawał).
- Płatnik powinien wyodrębnić w ramach wynagrodzenia honorarium oraz pozostałe składniki wynagrodzenia. Wysokość honorarium może wynikać z umowy o pracę lub z innych regulacji obowiązujących u pracodawcy, np. z regulaminu wynagradzania, jak również z umowy cywilnoprawnej.
- Niewystarczające jest procentowe określenie w umowie o pracę czasu przeznaczonego na pracę twórczą lub ustalenie go na podstawie ewidencji czasu pracy. Z takiego wyróżnienia nie wynika, czy jakikolwiek utwór rzeczywiście powstał (powstawał).
Prawa autorskie i KUP w przypadku zatrudnienia programisty
W przypadku programistów, zgodnie z art. 74 ust. 3 ustawy o prawie autorskim, majątkowe prawa autorskie do programu stworzonego w ramach stosunku pracy automatycznie przechodzą na pracodawcę. Jednakże przejście praw autorskich między programistą a pracodawcą może być odmiennie uregulowane w umowie o pracę. Pracodawca i pracownik mogą uzgodnić w umowie o pracę, iż majątkowe prawa autorskie do programu komputerowego stworzonego (współtworzonego) przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracownikowi, a nie pracodawcy. Wówczas następuje powrót do zasady wtórnego nabycia przez pracodawcę majątkowych praw autorskich do programu za odpowiednim wynagrodzeniem (honorarium autorskiego) i jest obowiązany zastosować do wypłacanego z tego tytułu świadczenia 50% koszty uzyskania przychodów.
Limit stosowania 50% KUP
Zgodnie z art. 22 ust 9a UPDOF w roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów, o których mowa w ust. 9 pkt 1-3 UPDOF nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 UPDOF. Obecnie (od 01.01.2022 r.) limit kosztów autorskich wynosi 120 000 zł rocznie, co oznacza możliwość stosowania 50% KUP do przychodu maksymalnie 240 000 zł. Po przekroczeniu tego limitu koszty autorskie nie przysługują. Dotyczy to wszelkich wynagrodzeń obejmujących korzystanie z praw autorskich. Po przekroczeniu limitu nie stosuje się kosztów uzyskania przychodów w ogóle – również zryczałtowanych i pracowniczych.
Przy korzystaniu z praw autorskich zawodów i branż uprawnionych, koszty autorskie i limit oblicza się od uzyskanego przychodu, pomniejszając go o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. Kwotę przychodu ustala się w odmienny sposób przy korzystaniu z praw autorskich w przypadku przychodów wynikających z przeniesienia praw wynalazczych czy licencji wynalazczych. W tym przypadku limit obliczany jest od przychodu bez odliczania składek.
Oskładkowanie honorarium autorskiego
Wynagrodzenie autorskie podlega składkom ZUS, jeżeli utwór, którego dotyczy wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich/udzielenie licencji został stworzony w ramach umowy o pracę, a wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich/udzielenie licencji wypłacane jest przez pracodawcę jako wynagrodzenie za pracę. Ponieważ koszty autorskie oblicza się w wysokości 50% przychodu, pomniejszonego o składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, dla których podstawę naliczenia stanowi ten przychód, to odliczeniu ww. składek na ubezpieczenia społeczne będą podlegały zatem wyłącznie składki od kwoty stanowiącej przychód z tytułu przeniesienia praw autorskich.
Honorarium a wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy
Honorarium jest uwzględniane w podstawie wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego, o ile było wypłacane w 12 miesiącach poprzedzających niezdolność do pracy. Przepisy regulujące podstawę wymiaru zasiłku chorobowego znajdziemy w art. 36 Ustawy zasiłkowej, natomiast wynagrodzenie chorobowe oblicza się zgodnie z art. 92 Kodeksu Pracy.
Honorarium, tak jak wynagrodzenie zasadnicze, jako przychód ze stosunku pracy podlega oskładkowaniu. Jeśli chodzi o uzupełnienie honorarium, to ZUS wyjaśnił tę kwestię w pkt. 277 Komentarza do ustawy zasiłkowej. Zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy zasiłkowej uzupełnienie zależy od tego, czy w danym miesiącu pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu.
Zakładając, że wynagrodzenie pracownika składa się z dwóch części, tj. wynagrodzenia zasadniczego i honorarium, wynagrodzenie zasadnicze określone w stałej miesięcznej wysokości ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za okresy absencji chorobowej, zgodnie z §11 Rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy. Przed uwzględnieniem go w podstawie wymiaru świadczenia chorobowego podlega zatem uzupełnieniu. Z kolei honorarium jest wypłacane za czas faktycznie przepracowany w miesiącu, w którym pracownik stworzył utwory. Podlega zatem wliczeniu do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych wraz z wynagrodzeniem zasadniczym wypłaconym za miesiące poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (po uzupełnieniu).
Do zasiłków z ubezpieczenia społecznego nie mają zastosowania 50% koszty uzyskania przychodów.
Honorarium a wynagrodzenie urlopowe
Przez lata organy podatkowe przyjmowały że 50% autorskie koszty uzyskania przychodu nie mogą być stosowane do wynagrodzenia za czas urlopu, zwolnienia lekarskiego czy niewykonywania pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. Przykładowo w interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 6 lutego 2017 r. (3063-ILPB1-1.4511.20.2017.1.KF) organ wskazał, że podczas urlopu wypoczynkowego nie jest wykonywana praca będąca przedmiotem prawa autorskiego. W opozycji do dotychczasowego stanowiska organów podatkowych, w Interpretacji Ogólnej Minister Finansów stwierdził natomiast, że umowa może określać zasady wypłacenia honorarium lub jego części przed powstaniem utworu i w związku z tym „(…) do określonej części należnego honorarium, pracodawca lub inny podmiot dokonujący jego wypłaty, ma prawo zastosować 50% koszty uzyskania przychodów. W związku z tym nie ma przeszkód, aby koszty te pracodawca lub inny podmiot uwzględniał również przy wypłacie tego rodzaju wynagrodzenia za miesiąc, w którym pracownik lub wykonawca umowy cywilnoprawnej (kontraktu) przebywał na urlopie, czy też na zwolnieniu lekarskim, gdyż wynagrodzenie to również może mieć charakter częściowej wypłaty należnego honorarium.”
Honorarium a nadgodziny
Wynagrodzenie pracowników za pracę w godzinach nadliczbowych także może być objęte dyspozycją art. 22 ust. 9 pkt 3 UPDOF, a tym samym mogą mieć zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodu. Warunkiem jest, aby w ramach pracy w godzinach nadliczbowych pracownicy wykonywali utwory w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim oraz następnie przekazali autorskie prawa majątkowe do tych utworów pracodawcy.
Jeśli pracodawca każdorazowo wydając pracownikowi polecenie służbowe będzie wskazywać, czy pracownik ma wówczas tworzyć utwory i prowadzić będzie stosowną ewidencję prac twórczych oraz określi jaka część wynagrodzenia za pracę w tych godzinach związana będzie z przekazaniem autorskich praw majątkowych do utworów, wówczas do tej właśnie części należności, tj. dotyczącej pracy o charakterze twórczym wykonywanej w godzinach nadliczbowych, znajdą zastosowanie podwyższone 50% koszty uzyskania przychodu.
Koszty autorskie mogą mieć zastosowanie wyłącznie do wynagrodzenia stanowiącego honorarium, nie zaś do całego przychodu np. ze stosunku pracy oraz do zasiłków chorobowych, jako iż stanowią one przychód z innych źródeł (mimo faktu, iż są wypłacane niejednokrotnie za pośrednictwem pracodawcy). Konieczne jest dokumentowanie powstania utworu i wyodrębnienie honorarium od reszty wynagrodzenia. Honorarium podlega oskładkowaniu, a jego uwzględnienie w wynagrodzeniu chorobowym i urlopowym podlega specyficznym zasadom.
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Jeśli Twoi pracownicy wykonują pracę twórczą i spełniają warunki ustawowe, możesz skorzystać z preferencyjnych kosztów uzyskania przychodu, co obniży ich podatek dochodowy.
- Konieczne jest precyzyjne określenie i dokumentowanie części wynagrodzenia związanej z prawami autorskimi, np. w umowie o pracę lub regulaminie wynagradzania.
- Samo oświadczenie o wykonywaniu pracy twórczej nie wystarczy – musisz wykazać, jakie utwory powstały i zapewnić odpowiednią ewidencję.
- Preferencyjne koszty mogą być stosowane jedynie do określonej kwoty rocznego przychodu (do 240 000 zł). Po przekroczeniu limitu obowiązują standardowe zasady podatkowe.
- Honorarium autorskie podlega oskładkowaniu, a jego uwzględnienie w wynagrodzeniu chorobowym i urlopowym wymaga odpowiednich rozliczeń.
- Możliwe jest stosowanie 50% KUP do wynagrodzenia za nadgodziny, ale tylko jeśli pracownik w tym czasie faktycznie tworzy utwory i przekazuje prawa autorskie pracodawcy.
