Zbieg egzekucji – jak rozstrzygnąć komu należne jest wynagrodzenie?

Wstęp

Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia zostały szczegółowo określone w Kodeksie pracy (dalej k.p.). W myśl art. 87 § 1 k.p. z wynagrodzenia za pracę mogą zostać potrącone następujące należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne wynikające z odpowiedzialności porządkowej.

Potrącenia z wynagrodzenia dokonuje się po odliczeniu składek społecznych, zaliczki na podatek dochodowy oraz wpłat na PPK. Potrąceń dokonuje się więc z pensji netto.

Przepisy ustawy Kodeks pracy regulują kwestię związaną z tym, w jakiej części wynagrodzenie może zostać zajęte. Zgodnie z art. 87 § 3 k.p. potrąceń można dokonywać do wysokości:

• 60% wynagrodzenia w przypadku zajęć alimentacyjnych,
• 50% wynagrodzenia w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych.

Na dokonanie potrąceń dotyczących wymienionych wcześniej należności pracodawca nie musi uzyskać zgody pracownika. Jednakże jeśli potrącenie dotyczy innych należności, wówczas pracownik powinien zgodzić się na pobranie danej kwoty z wynagrodzenia na piśmie.

Kiedy mamy do czynienia ze zbiegiem egzekucji?

W sytuacji kiedy do pracodawcy wpływają zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia z kilku tytułów lub kiedy różni wierzyciele prowadzą postępowanie w stosunku do jednej osoby, wtedy ma miejsce zbieg egzekucji. Wówczas obowiązkiem pracodawcy jest ustalenie, które zajęcie będzie miało pierwszeństwo.

Zasady dokonywania potrąceń z wynagrodzenia zostały szczegółowo określone w Kodeksie pracy. Ze zbiegiem egzekucji mamy do czynienia, w sytuacji gdy kilka organów egzekucyjnych chce zająć jedno wynagrodzenie.

W praktyce mamy do czynienia z dwoma rodzajami zbiegów egzekucyjnych, w zależności od organu przesyłającego:

• jednolite, czyli tego samego rodzaju – egzekucja sądowa z sądową lub egzekucja administracyjna z administracyjną,
• niejednolite – kiedy egzekucja sądowa jest prowadzona w tym samym czasie co z egzekucja administracyjna.

Zadaniem pracodawcy jest wskazanie właściwego organu egzekucyjnego do łącznego prowadzenia obu postępowań. Pracodawca powinien przekazać zajętą kwotę wyłącznie temu organowi egzekucyjnemu, który został wyłoniony w wyniku zbiegu.

Zasady dotyczące rozstrzygania zbiegu egzekucji są różne w zależności od tego, czego dotyczą dochodzone należności.

Zbieg egzekucji niejednolitych – zasady ogólne

W razie zbiegu egzekucji administracyjnej z sądową (innej niż prowadzona z tytułu alimentów, rent, innych świadczeń powtarzających się czy pieniężnych w walucie obcej), aby rozstrzygnąć, który organ jest właściwy dla dokonania zajęcia wynagrodzenia, należy się kierować przede wszystkim zasadą pierwszeństwa – czyli bierze się pod uwagę, który organ jako pierwszy dokonał zajęcia.

Jeżeli nie można tego ustalić – który z organów dokonał zajęcia w kwocie wyższej. Ta kwestia uregulowana została w Kodeksie postępowania cywilnego (Art. 773¹ § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).

W przypadku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej do tej samej rzeczy, albo prawa majątkowego egzekucje do tej rzeczy, albo prawa majątkowego prowadzi łącznie ten sądowy lub administracyjny organ egzekucyjny, który jako pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa – organ egzekucyjny, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.

Zbieg egzekucji niejednolitych – świadczenia powtarzalne

W sytuacji, gdy ma miejsce zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej dotyczącej alimentów, rent, innych świadczeń powtarzających się czy pieniężnych w walucie obcej, to prowadzenie postępowania przejmie zawsze cywilny organ egzekucyjny, czyli komornik.

Egzekucje z tej samej pensji, z których jedna ma charakter alimentacyjny, trafiają do komornika, a nie według zasady pierwszeństwa zajęcia.

Zbieg egzekucji administracyjnych

Jeżeli ma miejsce zbieg egzekucji administracyjnych, to kierować się należy zasadą pierwszeństwa – właściwym do prowadzenia postępowania będzie organ, który jako pierwszy dokonał zajęcia.

Art. 62 § 4 ustawy o zmianie ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz niektórych innych ustaw:

„W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej, o której mowa w § 2, i egzekucji sądowej, o której mowa w § 3, do tej samej rzeczy albo prawa majątkowego egzekucję prowadzi łącznie sądowy organ egzekucyjny. Prawa i obowiązki wierzyciela należności pieniężnej dochodzonej na podstawie jednolitego tytułu wykonawczego albo zagranicznego tytułu wykonawczego wykonuje administracyjny organ egzekucyjny.”

Zbieg egzekucji sądowych

W razie zbiegu egzekucji cywilnych postępowanie przeciwko dłużnikowi powinien prowadzić komornik właściwy według:

• miejsca zamieszkania pracownika;
• miejsca pobytu pracownika – gdy nie ma on w Polsce miejsca zamieszkania;
• ostatniego miejsca jego zamieszkania w kraju – jeżeli miejsce jego pobytu nie jest znane bądź leży poza Polską.

Podsumowanie

Zbieg egzekucji następuje w sytuacji, gdy do jednego wynagrodzenia rości sobie prawo kilka organów egzekucyjnych. Ważne jest, aby mieć świadomość tego, który dług ma zostać spłacony w pierwszej kolejności. Tu pracodawca będzie zobowiązany do odpowiedzi na pisma dotyczące zajęć pensji.

W przypadku zbiegu zajęć komorniczych pracodawca zobowiązany poinformować komorników o zbiegu potrąceń celem ustalenia, który komornik jest właściwy do prowadzenia egzekucji. Kwestie te rozstrzygane są na podstawie przepisów Kodeksu Postępowania Cywilnego.