W tym wpisie przeczytasz:
- Bon jako instrument – definicja zgodnie z ustawą VAT
- SPV a MPV – kluczowe różnice podatkowe
- SPV – kiedy naliczyć VAT już przy emisji bonu?
- MPV – dlaczego VAT rozlicza się dopiero przy realizacji?
- Utrata ważności bonów – czy niewykorzystane bony podlegają VAT?
- Podsumowanie zasad VAT dla bonów SPV i MPV
- Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
Przekazywanie bonów podarunkowych kontrahentom czy pracownikom cieszy się coraz większą popularnością. Przedsiębiorcy wręczają je jako dowód wdzięczności czy uznania, ale także w zwyczajowo obchodzonych uroczystościach czy świętach. Na gruncie przepisów podatkowych pojawia się wówczas pytanie: czy taki obrót bonami wywołuje skutki podatkowe, czy też jest to zdarzenie neutralne podatkowo?
Bon jako instrument – definicja zgodnie z ustawą VAT
Regulacje dotyczące bonów i voucherów zostały wprowadzone do ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: uVAT) z dniem 1 stycznia 2019 roku, jako implementacja dyrektywy Rady (UE) 2016/1065, zwanej dyrektywą voucherową. Przepisy te dokonały jednocześnie ich podziału na:
- bony jednego przeznaczenia (ang. single-purpose vouchers, dalej jako SPV) oraz
- bony różnego przeznaczenia (ang. multi-purpose vouchers, dalej jako MPV).
W konsekwencji, pod pojęciem bonu uznać należy instrument, z którym wiąże się obowiązek jego przyjęcia jako wynagrodzenia lub części wynagrodzenia za dostawę towarów (lub świadczenie usług), w przypadku którego towary, które mają zostać dostarczone, lub usługi, które mają zostać wykonane, lub tożsamość potencjalnych dostawców (lub usługodawców) są wskazane w samym instrumencie albo określone w powiązanej dokumentacji, w tym w warunkach wykorzystania tego instrumentu (art. 2 pkt 41 uVAT). W tym znaczeniu nie jest istotne nazwanie takiego instrumentu (voucher, bon, talon czy kupon podarunkowy), ważne jest natomiast, że uprawnia on do zakupu towarów i usług w przyszłości.
SPV a MPV – kluczowe różnice podatkowe
Zależnie od tego, czy w momencie emisji danego bonu znane jest miejsce dostawy towaru/świadczenia usługi oraz stawka podatku VAT, bony dzielą się na:
- Bony jednego przeznaczenia (SPV) – tj. bony, w przypadku których w momencie emisji znane są miejsce dostawy oraz stawka VAT, co pozwala określić kwotę należnego podatku VAT już przy emisji bonu – art. 2 pkt 43 uVAT.
- Bony różnego przeznaczenia (MPV) – tj. bony, dla których w chwili emisji te warunki nie są spełnione, co powoduje, że opodatkowaniu VAT podlega dopiero moment realizacji bonu (dostawa towarów/usługa) – art. 2 pkt 44 uVAT.
W praktyce, w zależności od tego, z jakim rodzajem bonu będziemy mieli do czynienia, odmiennie kształtować się będą skutki podatkowe związane z obrotem takim bonami.
Bony SPV | Bony MPV | |
Moment powstania VAT | Transfer (emisja lub przekazanie) | Realizacja bonu (dostawa / usługa) |
Podstawa VAT | Wynagrodzenie za bon / cena emisji | Część bonu zrealizowana (wartość realna) |
SPV – kiedy naliczyć VAT już przy emisji bonu?
Zgodnie z art. 8a ust. 1 uVAT, transfer bonu jednego przeznaczenia dokonany przez podatnika działającego we własnym imieniu uznaje się za dostawę towarów lub świadczenie usług, których ten bon dotyczy. W efekcie faktyczne przekazanie towarów lub faktyczne świadczenie usług w zamian za taki bon nie uznaje się za niezależną transakcję w części, w której wynagrodzenie stanowi bon (art. 8a ust. 2 uVAT).
Mając zatem na względzie powyższe, sam transfer SPV traktowany jest w tożsamy sposób jak dostawa towaru lub świadczenie usługi. Dla podatnika dokonującego sprzedaży takiego bonu, jego rozliczenie będzie przebiegać w sposób analogiczny do otrzymanej zaliczki. Niezależnie więc od tego, kiedy posiadacz bonu skorzysta z zakupionego świadczenia, przedsiębiorca dokonujący jego sprzedaży będzie zobowiązany do odprowadzenia podatku VAT już w momencie otrzymania pieniędzy.
Powyższe potwierdza również brzmienia art. 19a ust. 1a uVAT, zgodnie z którym w przypadku wydania bonu jednego przeznaczenia obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą transferu bonu.
Przykład: sprzedaż bonu SPV a moment powstania VAT
Spółka Alfa prowadzi działalność w branży beauty i planuje rozpocząć sprzedaż bonów prezentowych (voucherów) na konkretne zabiegi. Podatnik prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kasy fiskalnej. W którym momencie powstanie obowiązek podatkowy w VAT, jeżeli Pani Ania (konsument) kupi 5 grudnia 2025 roku bon podarunkowy na zabieg mezoterapii igłowej?
W przypadku sprzedaży takiego bonu na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej transfer bonu należy zaewidencjonować przy zastosowaniu kasy fiskalnej na takich samych zasadach jak sprzedaż towaru/świadczenie usługi. W przypadku wydania bonu SPV obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą dokonania transferu bonu (czyli 5 grudnia 2025 roku).
MPV – dlaczego VAT rozlicza się dopiero przy realizacji?
Odnosząc się natomiast do bonów MPV, które zgodnie z ich ogólną definicją traktowane są jako instrument płatniczy (a nie sprzedaż towaru czy usługi), obowiązek VAT powstaje dopiero w momencie realizacji bonu, czyli w momencie jego wymiany na towar lub usługę. Samo zatem wydanie bonu nie wiąże się z koniecznością rozpoznania obowiązku podatkowego. Momentem tym jest dopiero sprzedaż towaru czy usługi. Z tego właśnie powodu dokumentem potwierdzającym zakup takiego bonu są najczęściej nota księgowa czy potwierdzenie zapłaty. Nie ma bowiem możliwości, aby w chwili jego emisji ustalić właściwą stawkę podatku VAT. Dopiero więc realizacja takiego bonu pozwala na właściwą identyfikację sprzedanego towaru czy usługi, a co za tym idzie kwoty należnego podatku VAT.
W przypadku, gdy dostawa towarów lub świadczenie usług pokryte zostaną w całości bonem różnego przeznaczenia, podstawa opodatkowania zostanie określona w wysokości wynagrodzenia zapłaconego za ten bon, pomniejszonego o kwotę podatku związaną z dostarczonymi towarami lub świadczonymi usługami.
Powyższe potwierdza m.in. interpretacja Dyrektora KIS z dnia 15 maja 2025 roku (sygn. 0112-KDIL1-2.4012.93.2025.1.AS), w której to organ wskazał, iż: „[…] w odniesieniu do sprzedaży bonu różnego przeznaczenia, dla którego miejscem świadczenia będzie terytorium Polski, należy odnieść się do powołanych powyżej przepisów, dotyczących opodatkowania bonów różnego przeznaczenia, z których wynika, że transfer bonów stanowiących bony różnego przeznaczenia, o których mowa w art. 2 ust. 44 ustawy, mając na uwadze brzmienie art. 8b ust. 1 ustawy, nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem VAT. W odniesieniu do obowiązku podatkowego dla bonów różnego przeznaczenia zastosowanie będą miały zasady ogólne wynikające z powołanego wyżej art. 19a ust. 1 ustawy, czyli podatek stanie się wymagalny w miesiącu dokonania dostawy towaru lub wykonania usługi i co do zasady powinien zostać rozliczony za ten okres rozliczeniowy”.
Utrata ważności bonów – czy niewykorzystane bony podlegają VAT?
Jeżeli klient nie wykorzysta bonu (w całości lub części), a kwota nie podlega zwrotowi, a jednocześnie bon MPV straci ważność i klient nie może z niego skorzystać – transfer takiego bonu nie podlega VAT.
Zgodnie bowiem z art. 8b ust. 1 w zw. z art. 19a ust. 1 uVAT, opodatkowaniu podlega tylko faktyczna dostawa towarów lub usług dokonana w zamian za bon MPV. Jedynie faktyczne przekazanie towarów lub faktyczne świadczenie usług dokonane w zamian za bon różnego przeznaczenia podlega opodatkowaniu podatkiem. A contrario sam transfer bonu nie podlega opodatkowaniu VAT.
W konsekwencji, w przypadku utraty ważności bonów, otrzymane od klientów w związku z ich emisją środki pieniężne nie stanowią kwot z tytułu czynności podlegającej opodatkowaniu VAT. Oznacza to, że zatrzymane kwoty uzyskane ze sprzedaży niewykorzystanych bonów też nie podlegają opodatkowaniu VAT, bo nie dochodzi do faktycznego świadczenia usług dokonanego w zamian za te bony. (takie stanowisko reprezentuje m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z dnia 30 maja 2025 r., sygn. 0114-KDIP1-3.4012.171.2025.3.KF)
Podsumowanie zasad VAT dla bonów SPV i MPV
Transfer bonów i ich realizacja wymagają każdorazowej oceny podatkowej. Brak prawidłowego rozpoznania momentu powstania obowiązku podatkowego może skutkować zaległościami podatkowymi.
Organy podatkowe potwierdzają jednoznacznie, że bony MPV są opodatkowane VAT przy realizacji, natomiast bony SPV generują VAT już w momencie transferu, co wynika z uVAT oraz dyrektywy voucherowej.
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Zidentyfikuj rodzaj bonu (SPV czy MPV) przed jego emisją, aby właściwie określić moment powstania VAT.
- Przy bonach SPV rozpoznaj VAT już przy sprzedaży, nawet jeśli klient wykorzysta bon później.
- Przy bonach MPV nie naliczaj VAT przy emisji, ponieważ obowiązek podatkowy powstaje dopiero przy realizacji.
- Prawidłowo dokumentuj sprzedaż bonów: SPV fakturą/paragonem, MPV często notą księgową.
- Monitoruj niewykorzystane bony MPV, ponieważ zatrzymanie środków za niewykorzystane bony nie podlega VAT.
- Aktualizuj procedury księgowe i kasowe, aby uwzględnić różnice w rozliczaniu SPV i MPV.
- Zwróć szczególną uwagę na właściwą kwalifikację bonu, aby uniknąć zaległości i odsetek.
Artykuł napisany przez:
Agnieszka Sadowska
Doradca podatkowy (nr wpisu 11914), absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Wydziału Finansów i Rachunkowości Wyższej Szkoły Bankowej w Toruniu. Posiada ponad 15 – letnie doświadczenie zawodowe związane z prawem podatkowym. Początki swojej kariery zaczynała jako pracownik administracji skarbowej, m.in. w urzędzie skarbowym oraz w Krajowej Informacji Skarbowej. Obecnie jako in-house kieruje działem podatków jednej z większych spółek giełdowych z branży finansowej, a od 2013 roku prowadzi własną kancelarię doradztwa podatkowego. Doświadczony wykładowca, realizujący od 2011 roku z pasją szkolenia z zakresu prawa podatkowego (głównie podatek od towarów i usług oraz podatki dochodowe) dla firm szkoleniowych oraz Wyższej Szkoły Bankowej. Wyróżniona przez Stowarzyszenie Księgowych srebrną odznaką za zasłużenie dla środowiska księgowych.
