W tym wpisie przeczytasz:
- Obowiązki kierowców i organizatorów transportu
- Czas jazdy i odpoczynki kierowców – kluczowe regulacje
- Ustawa o czasie pracy kierowców – kto podlega przepisom?
- Wynagrodzenie kierowcy – czynniki wpływające na rozliczenie
- Pakiet Mobilności – nowe zasady rozliczania kierowców
- Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
Pracodawcy zatrudniający kierowców w transporcie międzynarodowym osób lub rzeczy zobowiązani są do przestrzegania wielu norm prawnych. Branża transportowa jest jedną z najbardziej uregulowanych części naszej gospodarki, zarówno w kategorii przepisów krajowych, jak i unormowań unijnych. Te wszystkie regulacje, a co za tym idzie również kontrole, skupiają się w głównej mierze na kierowcy, ponieważ to on jako jednoosobowy podmiot odpowiada za wykonanie pracy oraz posiadanie odpowiedniej dokumentacji.
W przypadku nieprawidłowości w planowaniu, wykonywaniu i rozliczaniu czasu jazdy i odpoczynku, czasu pracy oraz wynagrodzeń organizacji grożą kosztowne konsekwencje. Dlatego to pracodawca (lub na szczęście coraz rzadziej zleceniodawca) ustala zasady z kierowcą na podstawie przepisów prawa, które są wysoce sankcyjne w przypadku ich niespełnienia.
Warto więc zastanowić się ile norm z różnego rodzaju stron kierowca (i jego organizator przewozu) muszą wypełnić, aby funkcjonować zgodnie ze wszystkimi obowiązującymi regułami i być przygotowanym na ewentualne kontrole. To, w jaki sposób kierowca organizuje swój dzień, wynika przede wszystkim z przepisów, dotyczących m.in. jak ma jeździć, kiedy może to robić oraz w jaki sposób ma mieć zapewnione odpoczynki.
Czas jazdy i odpoczynki kierowców – kluczowe regulacje
Na wynagrodzenie kierowcy wpływają nie tylko dane wynikające z liczby godzin pracy i odpoczynku, ale również regulacje wewnętrzne oraz przepisy prawa – zarówno te krajowe, jak i unijne.
W zakresie prawa międzynarodowego warto zwrócić uwagę na dwa kluczowe dokumenty:
- Rozporządzenie 561/2006 w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniające rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 – jeżeli przewóz odbywa się na terytorium Wspólnoty lub pomiędzy Wspólnotą, Szwajcarią i państwami będącymi stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym,
Umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) – jeżeli przewóz odbywa się pomiędzy Wspólnotą a państwem trzecim innym niż Szwajcaria lub państwami będącymi stronami porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo przewóz poprzez takie państwo.
Ustawa o czasie pracy kierowców – kto podlega przepisom?
Przepisy o czasie pracy kierowców zostały określone w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców. Podlegają im:
- kierowcy zatrudnieni na podstawie stosunku pracy,
- kierowcy samozatrudnieni, czyli przedsiębiorcy osobiście wykonujący przewozy drogowe oraz
- osoby niezatrudnione przez przedsiębiorcę, lecz osobiście wykonujące przewozy drogowe na jego rzecz, w rozumieniu 4 pkt 6a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 2201, z późn. zm.).
Kierowca musi także rejestrować swoją pracę zgodnie z obowiązującymi normami prawnymi – dla przykładu Rozporządzenie (UE) nr 165/2014 z dnia 4 lutego 2014 r. w sprawie tachografów stosowanych w transporcie drogowym i uchylające rozporządzenie Rady(EWG) nr 3821/85 w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego. Powyższe regulacje dotyczą całej strefy wykonywania obowiązków przez kierowców w zakresie:
- prowadzenia pojazdu,
- załadowywania i rozładowywania oraz nadzoru nad załadunkiem i wyładunkiem,
- nadzoru oraz pomocy osobom wsiadającym i wysiadającym,
- czynności spedycyjnych,
- obsługi codziennej pojazdów i przyczep,
- innych prac podejmowanych w celu wykonania zadania służbowego lub zapewnienia bezpieczeństwa osób, pojazdu i rzeczy,
- niezbędnych formalności administracyjnych,
- utrzymaniu pojazdu w czystości,
- pozostawania poza godzinami pracy (poza przyjętym rozkładem czasu pracy) w gotowości do wykonywania pracy, w szczególności podczas oczekiwania na załadunek lub rozładunek, których przewidywany czas trwania nie był znany kierowcy.
Jest to nadal tylko niewielka część zadań wymaganych przepisami w stosunku do kierowców.
Wynagrodzenie kierowcy – czynniki wpływające na rozliczenie
Na wynagrodzenie należne kierowcy, poza czasem pracy wpływ mają również inne uprawnienia pracownicze oraz normy prawne wynikające z ustawy o czasie pracy kierowców np. dyżury, dyspozycja i odpoczynki. Jako przykład podać można m.in.:
- zwolnienia lekarskie z powodu choroby,
- urlop wypoczynkowy,
- siłę wyższą,
- czas wolny od pracy (ale nie odpoczynek tygodniowy),
- wykonywanie innej pracy (oznaczonej na tachografie),
- prowadzenie pojazdu wyłączonego z zakresu stosowania rozporządzenia (WE) nr 561/2006 lub Umowy AETR,
- pozostawanie w gotowości do pracy w rozumieniu art. 9 ust. 1 i 10 ust. 1 ustawy o czasie pracy kierowców, gdy nie jest możliwe wprowadzenie tych informacji do tachografu.
Pakiet Mobilności – nowe zasady rozliczania kierowców
Zatrudniając kierowców, pracodawca zobowiązany jest spełnić wiele norm prawnych, nie tylko te określone w Kodeksie Pracy. Przykładowe unormowania dotyczące rozliczania kierowców to m.in:
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z 15 lipca 2020 roku,
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/957 z 28 czerwca 2018 roku,
- dyrektywa 96/71/WE dotyczącą delegowania pracowników w ramach świadczenia usług,
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/67/UE z 15 maja 2014 roku,
- rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z 15 lipca 2020 roku zmieniające.
Warto w związku z tym poznać kluczowe modyfikacje, które zostały przez te dokumenty wprowadzone.
- Zlikwidowano delegacje oraz diety dla kierowców w transporcie międzynarodowym co oznacza, że każdą aktywność kierowcy należy przetrzeć przez pryzmat czasu jazdy i odpoczynku rejestrowanego przez tachograf elektroniczny.
- Wprowadzono także zasadę, iż kierowca otrzymuje takie wynagrodzenie, jakie przysługuje za przejazd w danym kraju, np. za przejazd w Niemczech – niemiecka stawka.
Przyjęcie przez UE takiego modelu prawnego oznacza, iż każdy podmiot, który będzie rozliczać kierowców w zakresie należności pracowniczych, musi posiadać:
- dane z tachografu – do ich analizy potrzebne jest specjalistyczne oprogramowanie,
- wiedzę jak ustawić reguły i zasady w specjalistycznym oprogramowaniu,
- umiejętności analizy danych z tachografu w celu weryfikacji ich prawidłowości, tj. czy kierowca nie pomylił się w rejestrowaniu danych,
- dostęp do danych dotyczących stawek za przejazdy zagraniczne,
a następnie dokonać „standardowego” rozliczenia zgodnie z wymogami określonymi w Kodeksie Pracy.
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Ustal kto i w jaki sposób ma odpowiadać za gromadzenie i przetwarzanie danych z tachografu, gdyż te dane wpływają na czas pracy i wynagrodzenia kierowców.
- Zadbaj o to, aby osoba rozliczająca czas pracy kierowców była dobrze przygotowana i zaznajomiona ze wszystkimi obowiązującymi w tym zakresie wymogami prawa krajowego i międzynarodowego.
- Sprawdź, czy używane oprogramowanie do analizy i rozliczania danych z tachografu jest zgodne z obowiązującymi normami.
- Śledź aktualizacje przepisów i dostosowuj do nich wewnętrzne procedury rozliczeniowe.
- Regularnie weryfikuj poprawność rozliczeń oraz zgodność z Pakietem Mobilności.
Artykuł napisany przez:
Daniel Pałyga
Absolwent Uniwersytetu Opolskiego Wydziału Ekonomicznego na kierunku Administracja. Ukończył także Studia podyplomowe na Wydziale Zarządzania, Informatyki i Finansów na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu. Były Inspektor Pracy w Okręgowym Inspektoracie Pracy w Opolu. Wieloletni trener oraz wykładowca na uczelni wyższej, który od 2012 r. który przeprowadza szkolenia dla podmiotów publicznych i prywatnych. Specjalista z zakresu prawa pracy, legalności zatrudnienia oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. W trakcie wykonywania pracy w PIP Opole wielokrotnie współpracował z jednostką Straży Granicznej w Opolu oraz Komendami Powiatowymi Policji na terenie województwa opolskiego. Prowadził szkolenia dla jednostek publicznych z ramienia PIP w Opolu np. Urzędów Pracy i szkół. Od 1997 r. związany z szeroko pojętym zarządzaniem ludźmi. Posiada szerokie doświadczenie z zakresu stosowania i interpretacji dokonywanych przez organy państwowe oraz praktyk stosowanych przez podmioty prywatne.
