Zatrudnianie uczniów i studentów w okresie wakacji

Wstęp

Wakacje to dla wielu uczniów i studentów nie tylko czas odpoczynku, ale także doskonała okazja do zdobycia pierwszego doświadczenia zawodowego oraz zarobienia dodatkowych pieniędzy. Praca sezonowa daje młodym ludziom możliwość nauki, zdobycia nowych umiejętności, poznania realiów rynku pracy czy nawiązania wartościowych kontaktów zawodowych.

Zatrudnianie uczniów i studentów wiąże się jednak z przestrzeganiem określonych przepisów prawa, które mają na celu zapewnienie im bezpiecznych i odpowiednich warunków zatrudnienia.

Jedną z najpopularniejszych form zatrudnienia młodych ludzi są umowy cywilnoprawne, takie jak umowa zlecenie lub umowa o dzieło. Te elastyczne formy zatrudnienia pozwalają na dostosowanie czasu pracy do indywidualnych potrzeb młodych pracowników.

Umowa o dzieło dla ucznia lub studenta

W przypadku zawarcia umowy o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania określonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Jest to umowa rezultatu.

Umowa o dzieło nie stanowi tytułu do objęcia pracownika składkami ubezpieczenia:

• emerytalnego,
• rentowego,
• chorobowego,
• zdrowotnego,
• wypadkowego

Jednakże od 1 stycznia 2021 mamy do czynienia z obowiązkiem ich zgłoszenia do ZUS-u, który zawsze może zakwestionować taką formę nawiązania współpracy.

Kodeks cywilny nie przewiduje formy, w jakiej powinna być zawarta umowa o dzieło: pisemna czy ustna.

Umowa taka natomiast powinna zawierać następujące ustalenia:

• dane stron umowy,
• przedmiot umowy,
• określenie zasad dotyczących dostarczenia niezbędnych materiałów czy narzędzi,
• czas trwania umowy,
• czas i sposób odbioru dzieła,
• kwotę wynagrodzenia, ewentualnie zaliczki,
• sposób wypłaty wynagrodzenia,
• kary za niewykonanie dzieła,
• inne zapisy,
• podpisy stron.

Umowa zlecenie dla ucznia lub studenta

Umowa zlecenie natomiast to jedna z najczęściej stosowanych form zatrudnienia uczniów i studentów. Charakteryzuje się dużą elastycznością, co jest korzystne dla obu stron. Umowa zlecenie może być zawarta na dowolny czas, a zakres obowiązków i warunki wykonywania pracy są ustalane indywidualnie. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności dla dającego zlecenie.

Umowa zlecenia może być zawarta w formie:

• pisemnej,
• elektronicznej, lub
• ustnej

Jest to umowa starannego działania, polegająca na powtarzalnym wykonywaniu przez zleceniobiorcę powierzonych do zrealizowania określonych w umowie zadań przy zachowaniu należytej staranności. W przypadku umowy zlecenie przyjmujący zlecenie nie odpowiada za efekt lecz staranność w realizacji umówionego celu.

W przypadku zawarcia umowy zlecenie jen treść powinna zawierać:

• oznaczenie stron umowy,
• określenie przedmiotu zlecenia (rodzaj prac sezonowych),
• wysokość wynagrodzenia,
• datę rozpoczęcia oraz zakończenia umowy,
• formę zapłaty,
• podpisy obu stron.

Zawierając umowę zlecenie z osobą niepełnoletnią, konieczne jest również uzyskanie zgody przedstawiciela ustawowego.

• Dzieci poniżej 15 roku życia mogą pracować tylko w wyjątkowych sytuacjach a dotyczy to podmiotów prowadzących działalność:
  • kulturalną,
  • artystyczną,
  • sportową,
  • reklamową.
• Osoby pomiędzy 16 a 18 rokiem życia to już pracownicy młodociani. Mogą być oni zatrudnieni na podstawie umowy cywilnoprawnej wyłącznie do prac lekkich zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 roku w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac, które określa, do jakich obowiązków nie można zatrudniać takich pracowników.

W przypadku umowy zlecenia mamy do czynienia z ustawową minimalną stawką wynagrodzenia za 1 h pracy, która:

• od stycznia do czerwca 2024 r. wynosi 27,70 zł/godz.,
• od lipca do grudnia 2024 r. wynosić będzie 28,10 zł/godz.

Kolejnym obowiązkiem jest ewidencjonowanie godzin pracy zleceniobiorcy.

Ubezpieczenia przy umowie zleceniu

Umowa zlecenia stanowi tytuł ubezpieczeń. W przypadku świadczenia umowy zlecenia bądź umowy o świadczenie usług należy objąć zleceniobiorcę ubezpieczeniami:

• emerytalnym,
• rentowymi,
• wypadkowym,
• zdrowotnym

Ubezpieczenie chorobowe natomiast ma charakter dobrowolny.

Zatrudnianie uczniów i studentów – kluczowe kwestie

Studenci i uczniowie jako zleceniobiorcy nie podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tak długo jak posiadają status studenta i ucznia – chyba że ukończą 26 lat. Zgodnie z obowiązującymi przepisami podmiot zatrudniający od następnego dnia po utracie statusu studenta/ucznia czy ukończenia 26 roku życia jest zobowiązany do zgłoszenia takiej osobę do ubezpieczeń społecznych.

Należy pamiętać, że status ucznia zachowuje do 31. sierpnia każdego roku osoba, która:

• kontynuuje naukę w tej samej szkole,
• ukończyła szkołę i rozpoczyna w tym samym roku naukę w szkole, w której rok szkolny rozpoczyna się 1 września,
• ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki.

Natomiast studentem jest osoba kształcąca się:

• na studiach pierwszego stopnia,
• na studiach drugiego stopnia,
• na jednolitych studiach magisterskich.

(art. 64 ust. 1 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.)

Status studenta dana osoba posiada, począwszy od daty immatrykulacji, tj. aktu przyjęcia w poczet studentów uczelni i złożenia ślubowania, do daty ukończenia studiów lub skreślenia z listy studentów.

Datą ukończenia studiów jest data:

• złożenia egzaminu dyplomowego,
• złożenia ostatniego egzaminu wymaganego planem studiów (dotyczy kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych, weterynarii),
• zaliczenia ostatniej, przewidzianej w planie studiów praktyki.

Należy pamiętać, że osoby, które kończą naukę np. na studiach licencjackich, a później od października kontynuują edukację na studiach magisterskich – od następnego dnia po dniu obrony pracy licencjackiej do dnia poprzedzającego dzień przyjęcia na studia magisterskie nie zachowują statusu studenta.

Ulga podatkowa dla osób do 26 r.ż.

Kolejnym uprawnieniem jakie przewiduje prawo jest ulga podatkowa dla osób do 26. roku życia, znana jako “ulga dla młodych“.

Dochody z umów o pracę, umów zlecenie oraz przychody z działalności gospodarczej uzyskiwane przez osoby do 26. roku życia są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Zwolnienie to dotyczy przychodów do kwoty 85 528 zł rocznie. Ulga dla młodych nie dotyczy natomiast umów o dzieło.

Podsumowanie

Zatrudnianie uczniów i studentów na podstawie umów cywilnoprawnych wiąże się z wieloma korzyściami. Przede wszystkim elastyczność umów zlecenie i o dzieło pozwala na dostosowanie czasu pracy do indywidualnych potrzeb młodych pracowników oraz specyfiki sezonowej pracy. Ponadto, niższe koszty zatrudnienia związane ze zwolnieniami z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne czynią te formy atrakcyjnymi. Ważne jest jednak, aby zarówno organizatorzy procesu zatrudnienia, jak i jego odbiorcy byli świadomi swoich praw i obowiązków, a umowy były zawierane w sposób przejrzysty i uczciwy.