Artykuł napisany przez:
Barbara Pawełko-Czajka
Wykładowca Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu. Stale współpracuje m. in. ze Stowarzyszeniem Księgowych w Polsce, Bankowym Ośrodkiem Doradztwa i Edukacji. Posiada praktyczne doświadczenie w prowadzeniu szkoleń, dydaktyki akademickiej, doradztwie oraz w wdrażaniu przepisów prawnych z zakresu: ochrony danych osobowych (RODO), prawa pracy, zatrudniania cudzoziemców, umów cywilno-prawnych, prawa ubezpieczeń społecznych w firmach, urzędach i instytucjach.
W tym wpisie przeczytasz:
19 marca 2025 roku wchodzą w życie nowe przepisy do ustawy z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 18 grudnia 2024 r. poz. 1871) dotyczące urlopów dla rodziców wcześniaków i dzieci wymagających hospitalizacji. To ważna zmiana, która zapewni dodatkowe wsparcie dla rodzin, które muszą radzić sobie z dodatkowymi wyzwaniami związanymi z opieką nad dziećmi urodzonymi przedwcześnie oraz dzieci wymagających hospitalizacji po narodzinach.
Cel wprowadzenia dodatkowego urlopu
Zaproponowany rodzaj wsparcia ma na celu ułatwienie rodzicom opiekę nad ich dziećmi w trudnym okresie i zapewnienie im większej elastyczności w organizacji czasu pracy. Zmiany te mają na celu lepsze dostosowanie przepisów do rzeczywistych potrzeb rodzin, które muszą mierzyć się z trudnościami związanymi z przedwczesnym porodem lub poważnymi problemami zdrowotnymi noworodka.
Dostępne uprawnienia dla rodziców
Przed nowelizacją rodzice mogli korzystać z następujących form urlopów:
- urlop macierzyński,
- urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- urlop ojcowski,
- urlop rodzicielski.
Nowelizacja wprowadza nową instytucję – uzupełniający urlop macierzyński do 8 tygodni lub do 15 tygodni.
Uzupełniający urlop macierzyński – na czym polega nowa forma wsparcia?
Zgodnie z nowymi zasadami, pracownica albo pracownik (ojciec wychowujący dziecko) ma prawo bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku urodzenia dziecka:
- przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1 000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie,
- po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1 000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie;
- po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem, że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.
Świadczenie przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru, tak jak w przypadku zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego.
Jak ubiegać się o uzupełniający urlop macierzyński?
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika (ojca wychowującego dziecko) w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Co ważne, pracodawca nie może odmówić prawa do urlopu i jest obowiązany uwzględnić wniosek o uzupełniający urlop macierzyński.
Do wniosku dołącza się zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko, oraz dokumenty określone w przepisach rozporządzenia w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.
Zaświadczenie powinno zawierać informacje o okresie pobytu dziecka w szpitalu oraz o urodzeniu dziecka:
- przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1 000 g;
- po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1 000 g;
- po ukończeniu 37. tygodnia ciąży.
We wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego należy również wskazać termin zakończenia urlopu macierzyńskiego.
Kto może skorzystać z nowego urlopu?
Z dodatkowego urlopu mogą skorzystać nie tylko pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, ale również osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym. Ponadto, prawo do urlopu mają także rodzice adopcyjni oraz osoby, które opiekują się dzieckiem jako rodzina zastępcza (z wyłączeniem rodzin zastępczych zawodowych).
W przypadku osób, które 19 marca 2025 roku będą jeszcze na urlopie macierzyńskim, wniosek powinien być złożony najpóźniej w ostatnim dniu trwania podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Podsumowanie
Nowe przepisy są ważnym krokiem w kierunku lepszego wsparcia rodzin wcześniaków i dzieci wymagających hospitalizacji. Dodatkowy urlop pozwoli rodzicom spędzić więcej czasu z dzieckiem, co jest szczególnie ważne w pierwszych tygodniach życia dziecka przy zapewnieniu pełnego wynagrodzenia za okres urlopu, co jest istotnym wsparciem finansowym. Nowe rozwiązania zwiększają także elastyczność rodziców, pozwalając im lepiej zorganizować swoje życie osobiste i zawodowe.
Wprowadzone przepisy budzą również pewne wątpliwości, zwłaszcza w kwestii dokumentacji szpitalnej i rygorystycznych warunków rozpoczęcia dodatkowego urlopu bezpośrednio po zakończeniu podstawowego. Rodzice, którzy nie skorzystają z dodatkowego urlopu od razu po zakończeniu podstawowego, mogą utracić do niego prawo.
Podsumowując, nowe przepisy to ważny krok w stronę lepszego wsparcia rodzin z wcześniakami, ale także nowe wyzwanie organizacyjne dla pracodawców. Warto już teraz przygotować się na nadchodzące zmiany!
Co to oznacza dla Ciebie i Twojej organizacji?
- Pracownik lub pracownica może skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze do 8 lub do 15 tygodni, w zależności od stopnia wcześniactwa i hospitalizacji dziecka.
- Świadczenie przysługuje w pełnej wysokości podstawy wymiaru, podobnie jak w przypadku standardowego urlopu macierzyńskiego.
- Pracodawca nie może odmówić przyznania dodatkowego urlopu, jeśli pracownik złoży wniosek co najmniej 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego.
- Z nowego urlopu mogą skorzystać zarówno pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, jak i osoby objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym, rodzice adopcyjni oraz rodziny zastępcze (z wyjątkiem zawodowych).
- Pracownik, który nie złoży wniosku o uzupełniający urlop macierzyński na czas, może stracić możliwość jego wykorzystania.
- Pracodawcy powinni dostosować swoje regulaminy i procedury kadrowe do nowych przepisów, uwzględniając konieczność zapewnienia ciągłości pracy w przypadku dłuższej nieobecności pracowników korzystających z dodatkowego urlopu.
